Սեկվե՞ստր է սպասվում. Հայկազ Ֆանյանը լույս է սփռում Հայաստանի պետբյուջեի ծրագրման շատ «սպիտակ բծերի» վրա

Արմինֆո. 2024 թվին հարկային եկամուտների և տուրքերի մասով թերակատարումը կլինի 116.7 մլրդ դրամ, ինչը կազմում է պլանի 4.5%-ը:  Նման եզրակացության է հանգել ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Հայկազ Ֆանյանը՝ վերլուծելով 2025 - 2027թթ. միջնաժամկետ ծախսային ծրագրի հիմքում դրված ցուցանիշները, որը կառավարությունը հաստատել է հուլիսի 4-ին:

«Երկու օր առաջ կառավարության որոշմամբ ընդունվել է 2025-2027թթ-ի միջնաժամկետ ծախսային ծրագիրը, որը լույս է սփռում լիքը բաների վրա, այսպես ըստ ֆիննախի սպասումների՝

1. 2024թ-ի բյուջեի ծախսային մասը կթերակատարվի 88.9 մլրդ դրամով, ինչը կազմում է հաստատված բյուջեի մոտ 2.8%-ը,

2. 2024թ-ին հարկային եկամուտների և տուրքերի մասով թերակատարումը կլինի 116.7 մլրդ դրամ, ինչը կազմում է պլանի 4.5%-ը: Թեև հաշվի առնելով, որ 1-ին կիսամյակի կտրվածքով թերակատարումը կազմել է շուրջ 9%, կարելի է ենթադրել, որ տարեվերջին փաստացին այս սպասվածից ավելի ցածր կլինի,

3. Պետական բյուջեի դեֆիցիտը չի ավելանալու, փոխարենը ընթացիկ և կապիտալ ծախսերը կնվազեցվեն, համապատասխանաբար, 60 մլրդ դրամով և 28.9 մլրդ դրամով, այսինքն այդուհանդերձ, դե ֆակտո սեկվեստր կիրականացվի, անկախ նրանից պաշտոնապես դրա մասին կհայտարարվի թե ոչ․․․

4. 2024թ-ին ՀՆԱ-ի իրական ծավալի աճը սպասվում է 6.3%, 2025թ-ին՝ 5.8%...

Այս ֆոնին հետաքրքիրը գիտեք ինչն է, որ 2025թ-ին նախատեսվում է բյուջեի ծախսային մասը հասցնել 3.5 տրիլիոնի, հարկային եկամուտների մասով էլ հավաքագրումները մոտ 2.9 տրիլիոնի, այնինչ այս տարի սպասում են 2.5 տրիլիոն։ Տպավորություն է ստեղծվում, որ ՄԺԾԾ-ն կտրված է մեր իրականությունից և չի արտահայտում գետնի վրայի իրողությունները…», - գրել է  Հայկազ Ֆանյանը՝ «Ֆեյսբուքի» իր էջում:

ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի այն հարցին, թե՝ եթե որոշում կայացվի սեկվեստր անցկացնելու մասին, "ում" կամ "ինչ" ծրագրերի հաշվին այն կիրականացվի, ACSES վերլուծական կենտրոնի ղեկավարը նշել է, որ  "առաջին «զոհը» կդառնա առողջության համապարփակ ապահովագրության ծրագիրը":

Նշենք, որ 2024 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված է շուրջ 18 մլրդ դրամի հատկացում։ Սակայն, ինչպես վերջերս ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում պատմել է առողջապահության նախարարի խորհրդական Սամվել Խարազյանը, ամենայն հավանականությամբ, համընդհանուր բժշկական ապահովագրության ներդրման գործնական փուլը կհետաձգվի մինչև 2025 թվականը, քանի որ այսօր "Համընդհանուր բժշկական ապահովագրության մասին" ՀՀ օրենքը դեռ չի ընդունվել, չնայած այն բանին, որ փաստաթղթի նախագիծը պատրաստ էր արդեն 2023 թվականի ապրիլին, շրջանառության մեջ է դրվել, և դրա վերաբերյալ ստացվել են մի շարք առաջարկներ: «Իրավական ակտի ընդունման ժամկետների ձգձգումը, հիմնականում, պայմանավորված է արդեն 2024 թվականին շահառուների առաջին խմբի ապահովագրավճարներն ամբողջությամբ սուբսիդավորելու պետական գանձարանի կարողության սահմանմամբ», - հայտարարել է նա:

Հիշեցնենք, որ ըստ պետբյուջեի, 2024 թվականին ՀՆԱ-ի 7% աճի ապահովման պայմաններում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները կկազմեն 2 տրլն 723.6 մլրդ դրամ (ՀՆԱ - ի 25,9% - ը), իսկ ծախսերը ՝ 3 տրլն  206.5 մլրդ դրամ (ՀՆԱ-ի 30.5% - ը)։ Պետական գանձարանի 2 տրիլիոն 723 մլրդ դրամ եկամուտներից 2 տրիլիոն 613.6 մլրդ-ը կկազմեն հարկային եկամուտները և պետական տուրքը (ՀՆԱ-ի 24,9% - ը) ՝ 2023 թվականի փաստացի 2 տրիլիոն 221.7 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 23,4% - ը) և 2022 թվականի 1 տրիլիոն 962.5 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 23,1% - ը) դիմաց ։ 22 մլրդ 276 մլն դրամը կկազմեն պաշտոնական դրամաշնորհները, 87 մլրդ 676 մլն դրամը ՝ այլ եկամուտները։ Ընթացիկ ծախսերը կհասնեն 2 տրլն 511.2 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 23.9% - ը), իսկ ոչ ֆինանսական ակտիվներին անչվող գործառնությունները կկազմեն 695.3 մլրդ դրամ: Հայաստանի պետական պարտքը կհասնի 5 տրլն 314 մլրդ դրամի (ՀՆԱ - ի 50,5% - ը), իսկ կառավարության պարտքը ՝ 5 տրլն 082.9 մլրդ դրամի (ՀՆԱ-ի 48,3% - ը) կամ 11 մլրդ 892 մլն դոլարի (հաստատված ծրագրում՝ 5 տրլն 173 մլրդ դրամ)։

Մինչդեռ, դեռեւս մայիսի վերջին խորհրդարանում Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահ Ռուստամ Բադասյանը ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանից հետո խոստովանել էր, որ խնդիրներ կան ՝ կապված պետական բյուջեում արձանագրված հարկային հավաքագրումների ցուցանիշների ապահովման հետ։ ՊԵԿ-ի ղեկավարը չէր հստակեցրել "թերհավաքագրման" չափը, սակայն նշել էր, որ խնդիրները պայմանավորված են տնտեսության կառուցվածքի փոփոխություններով, որոնք նպաստել են "հարկային ներուժ չունեցող" ոլորտների կտրուկ աճին: Հանրապետության գլխավոր ֆինանսիստն, իր հերթին, հայտարարել էր, որ հաստատված պետբյուժետում արձանագրված գումարից 60 մլրդ դրամ պակաս վերցնելու վտանգ կա: Միաժամանակ, նրա խոսքով, ծրագրից շեղումը 3-4 տոկոսից բարձր չի լինի, ինչը կլինի նորմայի սահմաններում ։ "Եթե հարկերի թերի հավաքագրման առնչությամբ  ծախսերի կրճատման անհրաժեշտություն լինի, ապա մենք կարող ենք գնալ նաեւ դրան ", - եզրափակել էր Հայաստանի գլխավոր ֆինանսիստը: