Ուրբաթ, 23 Օգոստոսի 2024 17:36

Արմինֆո. Հայաստանի ապահովագրական շուկայում սկսել են կրճատվել ապահովագրավճարները՝ փոխհատուցումների շարունակական երկնիշ աճի պայմաններում: Այդ հանգամանքն սկսել է սեղմել ընկերությունների շահույթը։

 

(At. Ինչպես նշում են ԱրմԻնֆո-ի վերլուծաբանները, ապահովագրական ընկերությունների ֆինանսական հաշվետվությունների փոխանցումը նոր ձևաչափի ամեն անգամ թաքցնում է ավելի ու ավելի կարևոր ցուցանիշներ շուկայի վիճակի վերլուծության հնարավորությունից: Հարկ է նշել, որ ի տարբերություն հաշվետվությունների նախկին ձեւաչափի, նոր տարբերակում բացակայում է ֆինանսական հաշվետվությունների հրապարակման միասնական մոտեցումը ՝ դրանով իսկ ապահովագրական ընկերություններին թույլ տալով ընտրողաբար բացահայտել այս կամ այն հաշվեկշռային ցուցանիշները: Այդ իսկ պատճառով ԱրմԻնֆո գործակալությունը հայցում է ապահովագրական ընկերություններից նոր ձևաչափով բացակայող կարևոր տվյալները, քանի որ հենց նրանց համար դժվար է դարձել վերլուծել իրավիճակը շուկայում) ։

 

Ապահովագրավճարները սկսել են կրճատվել՝ սեղմելով շահույթը

 

Հրապարակված ֆինանսական հաշվետվությունների և ՎԿ - ից պահանջված ցուցանիշների հիման վրա ԱրմԻնֆո-ի պատրաստած Հայաստանի ապահովագրական ընկերությունների ֆինանսական վարկանիշի 30.06.2024 թ. տվյալների համաձայն, ս. թ. առաջին կիսամյակում ապահովագրավճարները տարեկան կտրվածքով կրճատվել են 6% - ով ՝ մինչև 38.7 մլրդ դրամ (99.6 մլն դոլար), իսկ փոխհատուցումներն աճել են 32.4% - ով ՝ մինչև 20.6 մլրդ դրամ (53 մլն դոլար), որի պայմաններում զուտ շահույթը նվազել է 65.3% - ով ՝ մինչեւ 948 մլն դրամ (2.4 մլն դոլար): Որպես համեմատություն նշենք, որ 2023թ. առաջին կիսամյակում ապահովագրավճարներն ու փոխհատուցումները աճել են, համապատասխանաբար, 23,6%-ով և 17,2% -ով՝ ապահովելով զուտ շահույթի 39% աճ, և այն ժամանակ բոլոր ապահովագրական ընկերություններին հաջողվել է մեծացնել շահույթը, մինչդեռ, այժմ միայն չորս ԱԸ-ներ են կարողացել շահույթը պահել դրական մակարդակում, երկու ԱԸ վնաս են կրել, և ևս մեկ ԱԸ (Էֆես) համեմատաբար վերջերս շուկա մուտք գործելու պատճառով դեռևս վնասով է աշխատում  Շահույթի ներկայիս անկման արդյունքը երեք ԱԸ-ների ապահովագրավճարների աճի խիստ արգելակումն էր և մյուս երեք ԱԸ-ների ապահովագրավճարների  կրճատումը ՝ միաժամանակ պահպանելով վեց ԱԸ-ների փոխհատուցումների աճի բարձր երկնիշ տեմպերը ։ "Էֆես" ԱԸ տարեկան դինամիկան շուկայում վերջերս հայտնվելու պատճառով բացակայում է, բայց եռամսյակային միտումը ցույց է տալիս  ապահովագրավճարների ու փոխհատուցումների բարձր աճ, ինչը, այնուամենայնիվ, դեռ բավարար չէ դուրս գալու համար կորստից շահույթի հասնելու համար:

 

Ապահովագրության բոլոր դասերի, այդ թվում ՝ գերիշխող դասերի ապահովագրավճարների հավաքագրումը "թուլանում է"

 

Ապահովագրավճարներում գերիշխող մասնաբաժինը պահպանվում է ԱՊՊԱ-ի գծեվ՝ 36%, և բժշկական ապահովագրության գծով՝ 35%, իսկ մնացած դասերից քիչ թե շատ արտահայտված տեսակարար կշիռ է արձանագրվել գույքի ապահովագրության գծով ՝ 13,2%, ԿԱՍԿՈ ՝ 6,5%, դժբախտ պատահարներից ապահովագրության գծով ՝ 3%, բեռնափոխադրումների ապահովագրության գծով ՝ 2,8%, զբոսաշրջության ապահովագրության գծով՝ 1,7%, ընդհանուր պատասխանատվության ապահովագրության գծով ՝ 1,4%:

 

Փոխհատուցումներում նույնպես գերիշխող մասնաբաժինը պահպանվում է ԱՊՊԱ – ի գծով՝ ավելի քան 48%, և բժշկական ապահովագրության գծով՝ շուրջ 38%, ապա կրկին տարբերությամբ հաջորդում են գույքի ապահովագրությունը ՝ 7,3%, ԿԱՍԿՈ - ն ՝ 4,4%, բեռնափոխադրումների ապահովագրությունը ՝ 1,1% և դժբախտ պատահարներից ապահովագրությունը ՝ 1%:

 

Վերը նշված գերիշխող դասերի գծով, հիմնականում, դիտվել է ապահովագրավճարների դինամիկայի վատթարացում ՝ փոխհատուցումների միտման բարելավման դեպքում։ Այսպես, ԱՊՊԱ գծով դիտվել է ապահովագրավճարների տարեկան աճի աննկատ արգելակում՝ 7,2% - ից մինչև 6,7% ՝ փոխհատուցումների աճի կտրուկ արագացման դեպքում ՝ 5,5% - ից մինչև 29,5%: Բժշկական ապահովագրության գծով ապահովագրավճարների դինամիկայի վատթարացումը ՝ 16,5% աճից մինչև 5,2% անկում, ուղեկցվել է փոխհատուցումների աճի աննկատ դանդաղմամբ ՝ 26,6%-ից մինչև 25,2%: Գույքի ապահովագրության գծով ապահովագրավճարների  միտումը 60,5% աճից դեպի 26% անկում է ծավալվել ՝ փոխհատուցումների աճի 37% - ից մինչև 4 անգամ կտրուկ արագացմամբ ։ ԿԱՍԿՈ-ում ապահովագրավճարների աճի 46,6% - ից մինչև 20,8% դանդաղումը ուղեկցվել է փոխհատուցումների աճի ուժեղ արագացմամբ ՝ 10,3% - ից մինչև 59,6%: Դժբախտ պատահարներից ապահովագրության գծով ապահովագրավճարների դինամիկայի  12% աճից մինչև 7,6% անկում վատթարացումն ուղեկցվել է 48% անկումից փոխհատուցումների միտման 70,6% աճով ։ Բեռնափոխադրումների ապահովագրության գծով աճի կտրուկ դանդաղում է նկատվել ինչպես ապահովագրավճարների գծով ՝ 79,7% - ից մինչև 9,7%, այնպես էլ փոխհատուցումների գծով՝ 2,7 անգամից մինչև 51,2%: Ընդհանուր պատասխանատվության ապահովագրության գծով դիտվել է ապահովագրավճարների անկման աննկատ դանդաղում ՝ 41,8%-ից մինչև 30,7%, մինչդեռ, փոխհատուցման միտումը 1,5% անկումից հասել է 88,2% աճի: Միայն զբոսաշրջության ապահովագրության գծով փոխհատուցումների թրենդը 44,7% աճից վատթարացել է մինչև 15,4% անկում, ինչին զուգահեռ կտրուկ դանդաղել է ապահովրագրավճարների աճը ՝ 47%-ից մինչև 4,5%: Մնացած դասերով ապահովագրավճարների և փոխհատուցումների դինամիկան նույնպես երևում է, բացառությամբ վարկային ռիսկերի ապահովագրության, որով լիցենզավորված են միայն երկու ԱԸ՝ Լիգա Ինշուրանս և Արմենիա ինշուրանս ընկերությունները, որոնք կարողացել են ոչ միայն պահպանել երկնիշ աճի միագումար ծավալը, այլև արագացնել տեմպերը ՝ զրոյական փոխհատուցումների դեպքում:

 

Գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության գծով ապահովագրավճարները զրոյացվել են (մեկ տարի առաջ 2 անգամ աճի դիմաց), իսկ փոխհատուցումների դինամիկան զարգացրել է 21% աճից դեպի 82% անկում: Այս դասով լիցենզավորված է երեք ԱԸ՝ ԻՆԳՈ, Լիգա Ինշուրանս և Սիլ Ինշուրանս, և հենց այս հերթականությամբ  են նրանք դիրքավորվել ըստ ապահովագրավճարների։

 

Զգալիորեն վատթարացել է նաև ավիացիոն տրանսպորտի ապահովագրավճարների դինամիկան (ներառյալ պատասխանատվությունը ավիատրանսպորտի օգտագործումից, այդ թվում ՝ բեռնատար), ծավալվելով 4,5 անգամ աճից դեպի 4 անգամ անկում ՝ փոխհատուցումների շարունակական զրոյական ծավալով ։ Դրան զուգահեռ զգալիորեն վատթարացել է այս դասի վերաապահովագրության դինամիկան ՝ 5 անգամ աճից դեպի 3 անգամ անկում ։ Արդյունքում՝ ավիացիոն տրանսպորտի ապահովագրավճարների ընդհանուր ծավալը դուրս է մնացել գերիշխող դասերի ցանկից։ Բոլոր ԱԸ-ները լիցենզավորված են այս տեսակով, բացառությամբ ՌԵԳՈ Ինշուրանսի:

 

Երկնիշ տեմպերով շարունակում է աճել ներդրումային գործունեությունից ստացված շահույթը

 

Ապահովագրավճարների դինամիկայի վատթարացման ֆոնին շարունակում է երկնիշ աճել ներդրումային գործունեությունից ստացված շահույթը՝ պահպանելով 27% մակարդակը երկրորդ տարին անընդմեջ (մինչ այդ 2021-2022թթ. գտնվելով անկման մեջ), ինչը խիստ զիջում է 2020 թվականի տեմպերին, երբ արձանագրվել է 2 անգամ թռիչք, ընդ որում, այն ժամանակ անկման մեջ էին նաև ապահովագրավճարներն ու փոխհատուցումները (8-7 տոկոս) ։

 

Միևնույն ժամանակ, աշխատողների թվի աճը՝ 923-ից մինչև 1150 մարդ: (25% - ով), այդ թվում ՝ շուկայում նոր մասնակցի ՝ ի դեմս "Էֆես" ԱԸ, 101 մարդ աշխատակազմով, խթանել է աշխատավարձի ծախսերի ավելի բարձր երկնիշ աճ, որի մասնաբաժինը վարչական ծախսերում արդեն գերազանցում է 36% - ը, իսկ ընդհանուր ծախսերում հասել է 10% - ի (նախորդ տարվա 34% - ի և 8% - ի դիմաց): Սակայն, մեկ ամսվա միջին աշխատավարձը սկսել է նվազել ԻՆԳՈ-ի այս ցուցանիշի զգալի կրճատման պատճառով' 41% - ով' աշխատողների թվի 37% աճի դեպքում (մինչև 206 մարդ): Այնուամենայնիվ, աշխատողների առավել մեծ հաստիքներ ունեն Լիգա Ինշուրանս-ը և Նաիրի Ինշուրանս-ը (համապատասխանաբար՝ 243 և 254), որոնք առաջին երկու հորիզոնականներն են զբաղեցնում նաև աշխատավարձի ծախսերի, վարչական ծախսերի, ընդհանուր ծախսերի և եկամուտների գծով:

 

Ընթացիկ ակտիվներն ու պարտավորություններն նվազում են

 

Ակտիվներում արագացել է կարճաժամկետ դեբիտորական պարտքերի անկումը (26%-ից մինչև 55%), վատացել է դրամական միջոցների դինամիկան (20% աճից մինչև 22% անկում), ընթացիկ ֆինանսական ներդրումների երկնիշ աճի որոշակի արագացմամբ (14%-ից մինչև 22%)։%) ։ Պարտավորություններում նույնպես դիտվել է  ընթացիկ կրեդիտորական պարտքերի դինամիկայի կտրուկ վատթարացում (7% աճից մինչև 50% անկում), ապահովագրական պայմանագրերով պարտավորությունների անկման խորացում (15%-ից մինչև 17%), ապահովագրական պահուստների միտման վատթարացում (10% աճից մինչև 18% անկում), և այս ֆոնին դինամիկայի կտրուկ բարելավում է դիտվել միայն փոխառու միջոցների գծով (33% անկումից մինչեւ 93% աճ):

 

Արդյունքում՝ ընթացիկ պարտավորություններում ապահովագրական պայմանագրերով պարտավորությունների գերակշռությունը մեկ տարվա ընթացքում նվազել է 41% - ից մինչև 36%, ապահովագրական պահուստների մասնաբաժինը' 24% - ից մինչև 20%, ընթացիկ կրեդիտորական պարտքերը' 11% - ից մինչև 9%, մինչդեռ, փոխառու միջոցների տեսակարար կշիռն աճել է 17% - ից մինչև 33%: Փաստորեն, ԱԸ-ները փոխհատուցել են ապահովագրական պայմանագրերով գերակշռող պարտավորությունների խիստ անկումը փոխառու միջոցների ներգրավման բարձր աճով (ռեպո պայմանագրեր և վարկեր), ինչը փրկել է ընթացիկ պարտավորությունները ավելի նկատելի անկումից: Վերլուծաբաններն ուշադրություն են դարձրել, որ փոխառու միջոցների զգալի աճ ապահովել է ԻՆԳՈ ընկերությունը (15 անգամ), որի մոտ ավելի կարեւոր հոդվածների եւ, առաջին հերթին, ապահովագրական պայմանագրերով պարտավորությունների զգալի անկում է գրանցվել, ընթացիկ պարտավորությունները մղել եւ առաջ է բերել հենց փոխառու միջոցները ՝ 69%  22% - ի դիմաց: Դեռ մեկ տարի առաջ նրանց բաժին էր ընկնում 3% - ից մի փոքր ավելին, իսկ 51% - ը կազմում էին ապահովագրական պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունները ։

 

Իսկ ընթացիկ ակտիվներում գերակշռում են ընթացիկ ֆինանսական ներդրումները (արժեթղթեր, ՌԵՊՈ պայմանագրերով գրավադրված պետական պարտատոմսեր, բանկերում ավանդներ և փոխառություններ)' ավելի քան 85% (մեկ տարի առաջվա 72%-ի դիմաց), որին հաջորդում են կարճաժամկետ դեբիտորական պարտքերը (ներառյալ ապահովագրական և վերաապահովագրական պայմանագրերով ակտիվները)' ավելի քան 12% (մեկ տարի առաջվա 25% - ի դիմաց), իսկ երրորդ տեղը զբաղեցնում են դրամական միջոցները ' 2% (մեկ տարի առաջվա 3% - ի դիմաց): Այստեղ նույնպես ԻՆԳՈ ընկերությունը աչքի է ընկել ընթացիկ ֆինանսական ներդրումների բարձր աճով (68%), ընդ որում, մնացածից առաջ անցնելով կարճաժամկետ դեբիտորական պարտքերի անկմամբ (90%), ինչը կտրուկ փոխել է շեշտադրումը նրա ընթացիկ ակտիվների կառուցվածքում կարճաժամկետ դեբիտորական պարտքերից մինչև ընթացիկ ֆինանսական ներդրումներ, տարվա ընթացքում առաջինի մասնաբաժնի իջեցմամբ 'գերիշխող 51% - ից մինչև 6%, և երկրորդի մասնաբաժնի աճով' 48% - ից մինչև գերիշխող 92%:

 

Սեփական կապիտալի երկնիշ աճը բխել է զուտ կանոնադրական հիմնադրամից

 

Զուտ շահույթի զգալի անկումը, բնականաբար, վատթարացրե է կուտակված շահույթի դինամիկան 48,5% աճից մինչև 15,3% անկում և նվազեցրել  սեփական կապիտալի մասնաբաժինը՝ 38%-ից մինչև 28%, ինչը, ըստ էության, պետք է բացասաբար անդրադառնար սեփական կապիտալի դինամիկայի վրա: Սակայն,  որոշ ԱԸ-ների կանոնադրական հիմնադրամների ավելացումը թույլ է տվել պահպանել սեփական կապիտալի երկնիշ աճի միտումը, տեմպերի աննկատ դանդաղմամբ՝ 19%-ից մինչեւ 13%: Մասնավորապես, իրենց կանոնադրական հիմնադրամներն ավելացրել են Արմենիա Ինշուրանս - ը՝ 968 մլն - ից մինչև 1.5 մլրդ դրամ, Սիլ Ինշուրանս-ը ՝ 2.5 մլրդ-ից մինչև 2.8 մլրդ դրամ, ինչի հետ մեկտեղ 2023թ. հուլիսի վերջին շուկայում հայտնված «Էֆես» ընկերությունն իր կանոնադրական կապիտալը սկզբնական 2 մլրդ-ից հասցրել է 2.5 մլրդ դրամի ։ Արդյունքում՝ ապահովագրական շուկայում կանոնադրական կապիտալի հանրագումարը տարեկան կտրվածքով աճել է 22,4% - ով, իսկ սեփական կապիտալում դրա մասնաբաժինը նախորդ տարվա 63% - ից հասել է 69% - ի: Սեփական և կանոնադրական կապիտալով առաջատար է Լիգա Ինշուրանսը, որը կուտակված շահույթի գծով զբաղեցնում է 2-րդ հորիզոնականը: Իսկ կուտակված շահույթով առաջատար Նաիրի Ինշուրանս ընկերությունը սեփական կապիտալով զբաղեցնում է 3-րդ հորիզոնականը, ընդ որում, կանոնադրական կապիտալով զբաղեցնում է 6-րդ հորիզոնականը: Սեփական կապիտալով երկրորդ տեղը զբաղեցնում է ԻՆԳՈ-ն, իսկ կանոնադրական կապիտալուվ երկրորդ տեղում է Ռեգո Ինշուրանսը: Նշենք, որ Հայաստանի ապահովագրական շուկայում 2023թ. հուլիսի վերջին "Էֆես" ԱԸ ներդրումից հետո արդեն գործում է 7 ընկերություն ։ Մինչ օրս գործող ԱԸ-ներից դրանցից մի քանիսի մայր կառույցները 2022 թվականին հայտնվել են արևմտյան պատժամիջոցների ցուցակներում, ինչի հետևանքով շուկայում վերակազմակերպման գործընթաց է սկսվել։ Մասնավորապես, "ՌԵՍՈ" և "Ռոսգոսստրախ Արմենիա" նախկին ընկերությունները դիմել են ռեբրենդինգի և բաժնետիրական կապիտալի կառուցվածքի փոփոխության ՝ վերագրանցվելով "Ռեգո Ինշուրանս" և "Լիգա Ինշուրանս": Վերակազմավորման մի փոքր այլ ճանապարհ է անցել ռուսական Ինգոսստրախ ընկերության հայկական դուստրը՝ "ԻՆԳՈ" ապահովագրական ընկերությունը (նախկինում ՝ ԻՆԳՈ ԱՐՄԵՆԻԱ), որից աճել է «Էֆես» ապահովագրական ընկերությունը: ԱրմԻնֆո-ի վերլուծաբաններն ուշադրություն են հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ այս երկու ընկերությունները, որոնք դեռևս փոխկապակցված են, միմյանց միջև բաժանել են հիմնականում բանկային պրոդուկտների ապահովագրության (ԻՆԳՈ) և բժշկական ապահովագրության (Էֆես) հատվածները: Այսպես, 2024թ. առաջին կիսամյակի արդյունքներով Էֆեսը գերազանցել է ԻՆԳՈ - ին  առողջության ապահովագրության ապահովագրավճարներով, համապատասխանաբար, 2.8 մլրդ դրամ ՝ 2.4 մլրդ դրամի դիմաց ՝ շուկայում զբաղեցնելով 2-րդ հորիզոնականը այս դասի գծով, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ շուկայի առաջատարը դեռևս  ԻՆԳՈ-ն էր։ Եվ սա միակ դասը չէ, որով Էֆեսը ոչ միայն կարողացավ առաջ անցնել ԻՆԳՈ-ից, այլև "վերցնել" նրանից առաջնությունը (գույքի ապահովագրություն, ԿԱՍԿՈ, դժբախտ պատահարներից ապահովագրություն և զբոսաշրջության ապահովագրություն): Հայաստանի ապահովագրական շուկայում առկա ապահովագրության 20 դասերից գործում են 18-ը, բացառությամբ երկաթուղային տրանսպորտի օգտագործման պատասխանատվության ապահովագրության և դատական և արտադատական ծախսերի ապահովագրության: Գյուղատնտեսական ռիսկերի ապահովագրության դասով աշխատում են միայն 3 ընկերություններ ՝ Լիգա Ինշուրանս, Ինգո և Սիլ Ինշուրանս: Երկաթուղային տրանսպորտի ապահովագրությամբ լիցենզավորված է միայն "Արմենիա Ինշուրանս"ՓԲԸ-ն: Առավել թվով դասերով լիցենզավորված են ԻՆԳՈ և Արմենիա ինշուրանս՝  16, և "Լիգա Ինշուրանս" ԱԸ՝ 15: (Դրամի հաշվարկային փոխարժեքը դոլարի նկատմամբ 30.06.24-ին կազմել է 388,16 դրամ/1դոլար):