Աղասի Թավադյան. ոսկու վերաարտահանումը "ստվերել է" տնտեսական անկումը

Արմինֆո.Ոսկու վերաարտահանումը «ստվերել է» Հայաստանի տնտեսական անկումը։ Օգոստոսի 28-ին մամուլի ասուլիսի ժամանակ նման կարծիք է հայտնել տ.գ. թ., դոցենտ, Եվրասիական տնտեսական ակումբի անդամ Աղասի Թավադյանը։

Նա նշել է, որ 2024թ. հունիսի վերջի դրությամբ Հայաստանի արտահանման ծավալը հասել է 13 մլրդ դոլարի, ինչը 90% - ով բարձր է նախորդ տարվա ցուցանիշից ։ Սակայն եթե ավելի մանրամասն դիտարկենք արտահանման կառուցվածքը, ապա 62% բաժին է ընկնում թանկարժեք և կիսաթանկարժեք մետաղներին և քարերին։

Միայն առաջին երեք ամիսներին ոսկու վերաարտահանմանը բաժին է ընկել 75%։ <Եթե ոսկին հանենք, մենք ունենք ոչ թե արտահանման 90% աճ, այլ՝ 11% անկում։ Այսինքն, մենք դարձել ենք ոսկու տարանցիկ երկիր, և Ռուսաստանից ԱՄԷ և "Մեծ Չինաստան" վերաարտահանումը «ստվերել է» տնտեսական անկումը", - ընդգծել է տնտեսագետը։

Նա նշել է, որ բոլոր ապրանքատեսակները բոլոր ուղղություններով անկում են գրանցել, և միայն ոսկին է մոտ 8 անգամ աճ գրանցել: "Վերաարտահանումը ծածկել է ամեն ինչ", - ասել է Թավադյանը:

Ընդհանուր առմամբ, փորձագետը նշել է, որ Հայաստանի տնտեսությունը կախված է արտաքին գործոններից։ Այդ առումով նա հիշեցրել է ռուսական կապիտալի և ռելոկանտների ներհոսքի մասին՝ Ուկրաինայում պատերազմի սկսվելուց հետո։ Բայց այս գործոնը երկարաժամկետ չէր։ Արդեն 2023 թվականին դիտվել է կապիտալի արտահոսք և ցուցանիշների նվազում։ Սակայն 2023 թվականի նոյեմբերից, ինչպես նշել է Թավադյանը, գործարկվել է ոսկու վերաարտահանումը Ռուսաստանից։

<Մինչև 2021 թվականը ռուսական ոսկու արտահանման 90% - ը գնում էր Լոնդոնի բորսայի ուղղությամբ ։ Պատերազմի սկսվելուց հետո այդ ոսկին տարբեր ճանապարհներ էր փնտրում, և արդեն 2023 թվականի նոյեմբերից այդ ոսկու 90%-ը Հայաստանով անցնում էր դեպի Էմիրություններ (55%) և "Մեծ Չինաստան" (45%)", - ուշադրություն է հրավիրել տնտեսագետը։

Ընդ որում, նա սխալ է համարել այն տպավորությունը, թե Հայաստանին հաջողվել է դիվերսիֆիկացնել արտահանման շուկաները, քանի որ առաջին անգամ Ռուսաստանին, որպես Հայաստանի արտահանման գլխավոր գործընկեր, փոխարինել է ԱՄԷ-ն: Թավադյանի խոսքով՝ նման պատկեր է ստեղծվել հենց ռուսական ոսկու վերաարտահանման շնորհիվ։

Ինչպես վկայում են Հայաստանի մաքսային ծառայության տվյալները, նախորդ տարի Հայաստանն արտահանել է 29 122,3 կգ ոսկի, ինչը 3,2 անգամ ավելի է մեկ տարվա վաղեմության ցուցանիշից (2022 թվականի 2,3 անգամ աճի դիմաց)։ Մաքսային արժեքն աճել է 4.3 անգամ ՝ կազմելով 1.8 մլրդ դոլար:

Արտահանման հիմնական ծավալը բաժին է ընկել ԱՄԷ-ի (71,4%) և Հոնկոնգի (25,4%) շուկաներին, շատ ավելի քիչ արտահանվել է Հնդկաստան (2,7%), իսկ մնացած չնչին մասնաբաժինը բաշխվել է Չինաստանի, Ռուսաստանի, Իտալիայի և Չեխիայի միջև։

2023 թվականին ներմուծվել է 44 592,8 կգ ոսկի՝ տարեկան 7,7 անգամ աճով (2022 թվականին 3,1 անգամ աճի դիմաց)՝  մաքսային արժեքի 6,3 անգամ, մինչև 1,8 մլրդ դոլար աճի դեպքում։

Հայաստան ոսկի է ներկրվում, հիմնականում, Ռուսաստանից (99,2%), որին մեծ տարբերությամբ հետեւում են ԱՄԷ-ն (0,5%) եւ Շվեյցարիան (0,1%), իսկ ավելի չնչին ծավալներ են մատակարարվել Ավստրիայից, Թաիլանդից, ԱՄՆ-ից, Կանադայից, Սաուդյան Արաբիայից, Գերմանիայից, Իտալիայից եւ Չիլիից: