Չորեքշաբթի, 18 Սեպտեմբերի 2024 15:36

Արմինֆո.Հայաստանի իշխանությունները նոր ԱԷԿ - ի կառուցման վերաբերյալ ռազմավարական որոշում են կայացրել. դա կլինի մոդուլային կայան։ Այդ մասին սեպտեմբերի 18-ին հայտարարել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ Երեւանում Համաշխարհային հայկական գագաթնաժողովի ժամանակ։

 

<Այսինքն, մենք պետք է ունենանք փոքր տեսակի մոդուլային ատոմային էէլեկտրակայան։ Ամենակարևոր պատճառներից մեկը, թե ինչու մենք որոշեցինք դա անել, հետևյալն է. փորձագետները պարզաբանել են, որ մոդուլային ԱԷԿ-ում հնարավոր վթարը համարվում է լոկալ նշանակության միջադեպ: Վթարի դեպքում դրանց վրա վթարային արձագանքման գոտիների ստեղծում չի պահանջվում: Այլ կերպ ասած՝ եթե վթար է տեղի ունեցել, մենք միջոցներ չենք ձեռնարկի բնակչությանը պաշտպանելու և տարհանելու համար: Այսինքն՝ վթարը չի սպառնում շրջակա միջավայրին>, - պարզաբանել է Փաշինյանը։

 

Ընդ որում, վարչապետը նշել է, որ մոդուլային ատոմակայանների տեխնոլոգիան դեռեւս չի հասել կիրառման փուլին, սակայն մի քանի երկրներ մշակում են այն։

 

<ԱՄՆ-ն այն երկիրն է, որն ամենամեծ առաջընթացի հասել այդ առումով, սակայն Ֆրանսիան, Ռուսաստանը և Հարավային Կորեան նույնպես զբաղվում են դրանով: Մենք աշխատում ենք գործընկերների հետ: Բայց այս պահին խնդիր կա։ Աշխարհում չկա գործող մոդուլային ԱԷԿ, կան կառուցվող ատոմակայաններ։ Բայց մենք վստահ ենք, որ դա անպայման տեղի կունենա ։ Անցյալ տարի Բրյուսելում միջուկային էներգետիկայի գագաթնաժողովին մասնակցելուց հետո ինձ մոտ կասկած չի մնացել առ այն, որ այդ տեխնոլոգիան հասունացել է, և դրա ներդրումը միայն ժամանակի հարց է։ Մենք պետք է ունենանք մոդուլային ԱԷԿ, որը չի դիտարկվի որպես սպառնալիք ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ հարեւան երկրների համար", - եզրափակել է կառավարության ղեկավարը։

 

Նշենք, որ ԱՄՆ-ը, որի հետ կառավարությունը ստորագրել է "խորհրդատվական համաձայնագիր" միջուկային էներգետիկայի վերաբերյալ, առաջարկում է փոքր մոդուլային կայաններ մինչեւ 300 ՄՎտ հզորությամբ, սակայն դրանք դեռեւս, գործնականում, չեն փորձարկվել: Դրանց արդյունավետության մասին դեռ վաղ է խոսել։

 

Մինչդեռ, ինչպես լավ հայտնի է, դրանց առաջին նմուշները կառուցել են ռուսներն ու չինացիները, այլ ոչ թե՝ ամերիկացիները ։ Ռուսաստանն արդեն պայմանագրեր է ստորագրել Ուզբեկստանում 6 մոդուլային կայանների կառուցման համար և ինքն արդեն նման բլոկ է կառուցում իր մոտ՝ Յակուտիայում։

 

Հիշեցնենք, որ Հայաստանում գործող ԱԷԿ-ը պետք է շահագործումից հանվեր 2016 թվականին, սակայն դրա ծառայության ժամկետը երկարաձգվեց մինչև 2026 թվականը: Այնուհետեւ իշխանությունները որոշել են թիվ 2 էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը կրկին երկարաձգել մինչեւ 2036։

 

Իր հերթին՝ Ռուսաստանի Դաշնությունն առաջարկել է 1200 Մվտ հզորությամբ էներգաբլոկի իր նախագիծը, սակայն, ինչպես ավելի վաղ նշել էր ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Գնել Սանոսյանը, նման հզորության էներգաբլոկի կառուցումը հղի է խնդիրներով, քանի որ Հայաստանի ողջ էներգետիկ համակարգի հզորությունները կազմում են հենց 1200 Մվտ:

 

Սակայն, ինչպես կարծում են ճյուղի անկախ փորձագետները, Հայկական ԱԷԿ-ի ներկայումս գործող թիվ 2 էներգաբլոկն ապահովում երկրում արտադրվող ողջ էլեկտրաէներգիայի մինչև 40%-ի մուտքը էներգահամակարգ, այն նաև լուծում է մի շարք տնտեսական և սոցիալական խնդիրներ, քանի որ կայանի սակագինն ամենացածրն է արտադրության այլ օբյեկտների համեմատ, կազմելով շուրջ 12 դրամ 1 կվտ/ժ էլեկտրաէներգիայի դիմաց: Համեմատության համար.  ջերմային էներգետիկայի օբյեկտների սակագինը 46 դրամ է, ՀԷԿ- երինը՝ 25 դրամ և այլն ։ Դժվար չէ հաշվարկել, թե երկրի տնտեսության և, ընդհանուր առմամբ, բնակչության համար ինչ հետևանքների կհանգեցնի ատոմակայանի փակումը, կարծում են փորձագետները։

 

Եթե նկատի ունենանք, որ փոքր մոդուլային ռեակտորները (ՓՄՌ) գտնվում են կամ նախագծման կամ լիցենզավորման փուլում, ապա դրանց արդյունաբերական արտադրության համար, մասնագետների տվյալներով, կպահանջվի, առնվազն, 20 տարի, իսկ Երեւանը հնարավորություն չունի այդքան երկար ժամանակ սպասել։ Մասնագետներն ու փորձագետները նշում են, որ աշխարհում հինգերորդ արդյունաբերական հեղափոխության բուռն զարգացման պայմաններում, որը վաղ թե ուշ կտարածվի նաեւ Հայաստանի վրա, երկրին անհրաժեշտ կլինի մինչեւ 1200 Մվտ բարձր հզորությամբ կայան: Միայն հանրապետության ողջ ավտոմոբիլային տրանսպորտը էլեկտրամոբիլների փոխադրելու համար կպահանջվեն Հայկական ԱԷԿ-ի ներկայիս գործող էներգաբլոկի հզորություններին հավասար հզորություններ: Դրան պետք է ավելացնել նաև լեռնահանքային արդյունաբերության ակտիվ զարգացումը ։ Շինարարության գործընթացում են գտնվում նաև մետաղամշակման մի շարք ձեռնարկություններ, ընթանում է ակտիվ կապիտալ շինարարություն: Փորձագետները նաեւ կարծում են, որ չպետք է անտեսել Երեւանի եւ Հրազդանի ՋԷԿ-երի երկու ջերմային բլոկների ամբողջական կոնսերվացման ծրագրերը, ինչը կհանգեցնի զգալի հզորությունների կորստի: