Արմինֆո. Հայաստանի համար, որը չունի նավթի և գազի սեփական հանքավայրեր, ատոմային էլեկտրակայանի անխափան և անվտանգ շահագործման հարցը կենսական նշանակություն է ստանում:
Բացի այն, որ Հայկական ԱԷԿ-ի գործող 2-րդ էներգաբլոկն ապահովում է երկրում արտադրվող ողջ էլեկտրաէներգիայի մինչև 40%-ի մուտքն էներգահամակարգ, այն նաև լուծում է մի շարք տնտեսական և սոցիալական խնդիրներ, քանի որ կայանի արտադրած էլեկտրաէներգիայի սակագինն ամենացածրն է արտադրության այլ օբյեկտների համեմատ ՝ կազմելով մոտ 12 դրամ 1 կվտ/ժամ էլեկտրաէներգիայի դիմաց: Համեմատության համար նշենք, որ ջերմային էներգետիկայի օբյեկտների սակագինը 46 դրամ է, ՀԷԿ- երինը՝ 25 դրամ և այլն: Դժվար չէ հաշվարկել, թե երկրի տնտեսության և, ընդհանրապես, բնակչության համար ինչ հետևանքների կհանգեցնի ատոմակայանի փակումը: Այդ իսկ պատճառով Հայաստանի իշխանությունները, ձգձգելով նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցման որոշման ընդունման հարցը, երկարաձգում են ՀԱԷԿ-ի գործող էներգաբլոկի շահագործման ժամկետները։
Երկարաձգման ծրագրի մասին առաջին անգամ հայտարարվել էր 2015 թվին, երբ Ռուսաստանի Դաշնությունը որոշում կայացրեց Հայաստանին տրամադրել 270 մլն դոլար վարկ և 30 մլն դոլար դրամաշնորհ: Նախագծի ֆինանսավորումը սկսվել է 2016 թվի փետրվարին, մինչդեռ, արդեն նույն տարվա սեպտեմբերին բլոկը պետք է փակվեր՝ իր ռեսուրսի սպառման պատճառով: Այնուամենայնիվ, 2016-2021 թվականներին ԱԷԿ-ում իրականացված լայնածավալ աշխատանքների արդյունքում ատոմակայանի ռեսուրսը երկարաձգվել է 10 տարով՝ մինչև 2026 թվականը։ Աշխատանքներն իրականացրել է ռուսական "Ռոսատոմ Սերվիս" ԲԸ ընկերությունը: 2023 թվականին ՀՀ կառավարության կողմից որոշում է կայացվել կայանի ռեսուրսը կրկին երկարաձգել մինչև 2036 թվականը, այդ նպատակով հատկացվել է 63,2 մլրդ դրամ (մոտ 120 մլն դոլար)։ Նախագծի կապալառուն կրկին "Ռոսատոմ Սերվիս" ԲԸ ընկերությունն է։ Բայց երկրի իշխանություններն այսքանով չեն բավարարվել։ ԱրմԻնֆո-ի ունեցած տվյալների համաձայն, ռուսական «Գիդրոպրես» ընկերությունը, որը մտնում է "Ռոսատոմ" պետական կորպորացիայի կոնտուրի մեջ, լրացուցիչ հետազոտություններ է անցկացնում ատոմակայանի բլոկի շահագործման ժամկետը մինչև 2041 թվականը երկարաձգելու վերաբերյալ:
Հարցը հանգեցվում է մինչև 2036 թվականը նոր ատոմային էներգաբլոկի կառուցման հնարավորությանը, քանզի ամեն ինչ ունի իր սկիզբն ու վերջը։ Եվ ահա այստեղ է առաջանում գլխավոր խնդիրը. ինչ հզորության բլոկ է անհրաժեշտ երկրին։ Որոշ մասնագետներ անհրաժեշտ են համարում սահմանափակվել փոքր մոդուլային ռեակտորներով (ՓՄՌ) կայաններով, մյուսները պնդում են մեծ հզորությամբ բլոկների անհրաաժռշտությունը: Մասնագետներն ու փորձագետները նշում են, որ աշխարհում տեղի ունեցող հինգերորդ արդյունաբերական հեղափոխության պայմաններում, որը վաղ թե ուշ կտարածվի նաեւ Հայաստանի վրա, երկրին անհրաժեշտ կլինի մինչեւ 1200 Մվտ հզորությամբ կայան: Միայն հանրապետության ողջ ավտոմոբիլային տրանսպորտը էլեկտրամոբիլների փոխադրելու համար կպահանջվեն Հայկական ԱԷԿ-ի գործող էներգաբլոկի հզորություններին հավասար հզորություններ: Դրան պետք է ավելացնել նաև լեռնահանքային արդյունաբերության ակտիվ զարգացումը։ Եղած տվյալների համաձայն, ոչ վաղ անցյալում "Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ" ՓԲԸ-ն դիմել էր ՀԱԷԿ-ի ղեկավարությանը ՝ ընկերության համար 250 ՄՎտ հզորություն վերապահելու խնդրանքով։ Կարելի է չկասկածել, որ մոտավորապես նույնքան հզորություններ պետք կգան նաև "Լիդիան Արմենիա" ընկերությանը՝ "Ամուլսար" ոսկու հանքը շահագործելու համար։ Շինարարության գործընթացում է նաև ամրանների և երկաթբետոնե կոնստրուկցիաների արտադրության գործարանը, որի անխափան աշխատանքի համար անհրաժեշտ կլինեն լրացուցիչ էներգահզորություններ: Էլեկտրաէներգիայի հնարավոր պակասի մեջ ոչ վերջին դերը կարող է խաղալ նաև հանրապետությունում ծավալված ակտիվ կապիտալ շինարարությունը։ ՀՆԱ-ի տարեկան առնվազն 7 տոկոս աճ ապահովելու Հայաստանի իշխանությունների մտադրությունները կարող են հանգեցնել լրացուցիչ խնդիրների՝ կապված էլեկտրաէներգիայի պակասի առաջացման հետ, առավել եւս, որ այդ բարդ խնդրի լուծումը կառավարությունը տեսնում է նաեւ շուկայում արտադրվող արտադրանքի ողջ շղթայի ձեւավորման ճանապարհով՝ հումքից մինչեւ պատրաստի նմուշներ: Պետք չէ անտեսել նաև Հրազդանի ՋԷԿ-ի էներգաբլոկների ամբողջական կոնսերվացման և ոչ հեռու ապագայում Հայկական ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի փակման ծրագրերը, ինչը կհանգեցնի հենց նույն 1200 Մվտ-ի կորստի:
Այսպիսով, մասնագետները եւ փորձագիտական հանրությունը գնալով աաավելի են հակվում ավելի մեծ հզորությամբ բլոկի կառուցման անհրաժեշտությանը: Վերականգնվող էներգետիկայի օբյեկտները և ՓՄՌ-ն այդ խնդիրը չեն լուծի։ Ի դեպ, ռուսական կողմը, ի տարբերություն արևմտյան գործընկերների, արդեն ներկայացրել է հարցի լուծման իր տարբերակը։ Ընդ որում, հայ մասնագետներն գնալով ավելի են հակվում ռուսական ԱԷԿ-ին ՝ ՎՎԷՌ տեսակի ռեակտորով։ Դրա կառուցումը թույլ կտա ոչ միայն լուծել էլեկտրաէներգիայի հնարավոր պակասի խնդիրը, այլև կստեղծի լրացուցիչ աշխատատեղեր։ Այսպես, օրինակ, յուրաքանչյուրը 1200 Մվտ հզորությամ ԱԷԿ-ի 2 էներգաբլոկների կառուցման փուլում կստեղծվի մինչև 10 հազար աշխատատեղ, իսկ շահագործման փուլում՝ շուրջ 1870 աշխատատեղ։ Գործնականում , խոսքը լայնածավալ շինարարական նախագծին հայկական ընկերությունների հնարավոր մասնակցության մասին է, իսկ դա, անկասկած, կհանգեցնի գործազրկության մակարդակի նվազման։ Պետք չէ անտեսել նաև հայկական պետության կադրային և գիտական ներուժի զարգացումը։
Ավելի մեծ հզորության բլոկը, մեծ հաշվով, կհամապատասխանի երկրի էներգահամակարգին նաեւ այն պատճառով, որ ներկայում ակտիվ տեմպերով քննարկվում է "Հյուսիս-Հարավ" (Իրան-Հայաստան-Վրաստան - Ռուսաստան) էլեկտրաէներգետիկական միջանցքի կառուցման հարցը, որի գործարկմամբ ի հայտ կգան Հայաստանից էլեկտրաէներգիայի ավելցուկն այլ երկրներ արտահանելու հնարավորություններ: Փորձագետները հաշվարկել են, որ տվյալ նախագծի իրականացման դեպքում երկիրը կկարողանա արտաքին շուկաներում վաճառել ավելի քան 500 ՄՎտ էլեկտրական հզորություն՝ ստացված միջոցներն ուղղելով վարկերի վճարմանը, որոնք կարող են ներգրավվել մեծ հզորության ատոմային բլոկի կառուցման համար: Այս ծրագիրը լիովին տեղավորվում է երկրի իշխանությունների հայտարարած "Խաղաղության խաչմերուկ" նախագծում, որի համաձայն, պետք է ապաշրջափակվեն տարածաշրջանի բոլոր տրանսպորտային և տնտեսական հաղորդակցությունները։ Ոչ մի կասկած չկա, որ այդ դեպքում կտրուկ կաճեն նաև ներդրումների ծավալները երկրի արդյունաբերական հատվածում, որը կայուն էներգիայով ապահովելու համար անհրաժեշտ է նաև մեծ հզորության բլոկ:
ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում էներգետիկայի փորձագետ Արթուր Ավետիսյանը նշել է, որ Հայաստանի Էներգաբլոկների կառուցման համար առավել շահավետ պայմաններ, նախկինի պես, առաջարկում է Ռուսաստանը: Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել, որ Հայաստանը հայտ է ներկայացրել ԱՄՆ-ի հետ քաղաքացիական միջուկային էներգետիկայի ոլորտում համագործակցության շուրջ համաձայնագիր կնքելու համար: Սակայն, ինչպես կարծում է Ավետիսյանը, դեռ վաղ է խոսել այն մասին, թե երբ եւ ինչպես Հայաստանը կսկսի դիտարկել ատոմակայանների ամերիկյան որոշակի նախագծեր: Նա հավելել է, որ Հայաստանին անհրաժեշտ է միջին կամ մեծ հզորության ատոմակայան։ Այդ բնագավառում առաջատար դիրքեր են զբաղեցնում մի քանի երկրներ՝ Ռուսաստանը, Չինաստանը, ԱՄՆ - ը և Ֆրանսիան, բայց 1000-1200 մեգավատ հզորությունների հատվածում Ռուսաստանը անվերապահ առաջատարն է։ ԱՄՆ-ն առաջարկում է փոքր մոդուլային կայաններ՝ մինչև 300 ՄՎտ հզորությամբ, բայց դրանք առայժմ, գործնականում, չեն փորձարկվել: "Հնարավոր է, որ մի քանի տարի հետո դրանց արդյունավետությունն ապացուցվի, բայց մենք այդքան երկար սպասելու ժամանակ չունենք։ Միաժամանակ, "Ռոսատոմ"-ն արդեն փոքր հզորության ատոմակայան է կառուցում Յակուտիայում և Ուզբեկստանում փոքր հզորության 6 ռեակտորներով ՓՀԱԿ-ի կառուցման պայմանագիր է կնքել", - ընդգծել է Ավետիսյանը։
Ավելի վաղ "Ռոսատոմ" կորպորացիայի գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ Կիրիլ Կոմարովը հայտարարել էր, որ կորպորացիան պատրաստ է Հայաստանում իրականացնել նոր ԱԷԿ-ի ցանկացած նախագիծ, որը կընտրեն Հայաստանի իշխանությունները:
Սուրեն Պարսյանը "լավատեսական" է համարել Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի վերաբերյալ ՀԲ-ի եւ ԱՄՀ-ի վերանայված կանխատեսումը՝ դեպի նվազում
Եկամուտների համընդհանուր հայտարարագրում. այն, ինչ ստացվեց, ընդհանուր քիչ բան ունի մտածվածի հետ․Դավիթ Անանյան
Հարկային և հանրային ծառայությունների վճարների բարձրացում. տեղին, թե անտեղի են փոթորկվել քաղաքացիները.
ՉԺՀ-ը պատրաստվում է "Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ" նախաձեռնության նոր գլուխ բացել՝ դրանում Հայաստանի ներգրավմամբ. չինացի դիվանագետ
Ավարտվել է «Արդշինբանկ» ՓԲԸ և «Արդշինինվեստբանկ» ՓԲԸ միացման գործընթացը
Տարեսկզբից ի վեր Երեւանում ձեռք բերված հասարակական տրանսպորտի տոմսերի ընդհանուր ծավալում փաթեթայիններին բաժին է ընկել ընդամենը 1,2%
Թրամփի առանձնատանը կայացել են Նարեկ Մկրտչյանի հանդիպումները մի շարք ամերիկացի գործիչների հետ