2025 թվականին կնվազեն առողջապահության ընդհանուր ծախսերը Հայաստանի ՀՆԱ-ում    

Արմինֆո.2025 թվականին Հայաստանն առողջապահության ոլորտի համար մտադիր է ծախսել 164,5 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 1,5% - ը (ընդհանուր ծախսերի 4,7% - ը) ՝ 2024 թվականին նախատեսված 169,9 մլրդ դրամի և ՀՆԱ-ի 1,6% - ի (բոլոր ծախսերի 5,3% - ը) դիմաց։ 2023 թվականին ոլորտի փաստացի ծախսերը կազմել են 141,3 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 1,5% - ը (բոլոր ծախսերի 5,5% - ը)։ Այս մասին ասվում է գալիք տարվա պետական բյուջեին կից ուղերձում։

Այսպես, ՀՀ առողջապահության նախարարության 2025 թվականի հատկացումները կկազմեն 162,996.5 մլն դրամ (ներառյալ կառավարման ապարատի պահման ծախսերը)։ Հատկացված միջոցներն ուղղվելու են հետևյալ ծրագրերի իրականացմանը:

Հանրային առողջության պահպանման ծրագրի շրջանակում նախատեսված է 7,361,1 մլն դրամ: Նախագծի նպատակն է բացառել և նվազեցնել շրջակա միջավայրի վնասակար և վտանգավոր գործոնների ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի վրա, պայքար կառավարելի վարակիչ հիվանդությունների դեմ:

Առողջության առաջնային բժկասանիտարական օգննության  ծրագրի համար նախատեսված է 31,629.6 մլն դրամ: Ծրագրի նպատակն է ապահովել բնակչության համար մատչելի և որակյալ առաջնային բժշկական օգնություն և ծառայություններ, բացահայտել առողջության վատթարացման ռիսկի գործոնները և կանխել դրանց հնարավոր անբարենպաստ հետևանքները:

Դատաբժշկական և պաատաաալոգաանատոմիական ծառայությունների ծրագրի համար նախատեսված է 651,9 մլն դրամ: Նպատակը՝ հանրապետության իրավապահ մարմինների որոշումների հիման վրա դատագենետիկական փորձաքննությունների անցկացումն է ՝ դիակների հետազոտման միջոցով մահվան պատճառները պարզելու, ինչպես նաև ախտորոշման և բուժման արդյունավետության բարձրացման նպատակով: Ծրագրի ակնկալվող արդյունքը մահացության պատճառների բացահայտումն է։

Դեղորայքային ապահովման համար կհատկացվի 5525,3 մլն դրամ։ Խորհրդատվության, մասնագիտական աջակցության և հետազոտությունների ծրագրի ծախսերը կկազմեն 407,4 մլն դրամ: Ծրագրի նպատակն է ապահովել բժշկական օգնության կազմակերպման և որակի բարձրացման մասնագիտական, խորհրդատվական, կազմակերպամեթոդական կարգավորումը, համակարգի գործունեության արդյունքների գնահատումը, ինչպես նաև բժշկական ծառայությունների մատուցումը ՀՀ տարածքային առողջապահական կազմակերպություններում ' բժշկական մասնագետների ժամանակավոր ուղեգրման միջոցով:

Մոր և մանկան առողջության պահպանման ծրագրի համար հատկացվել է 23 մլրդ 017 մլն դրամ: Ծրագրի նպատակն է մոր և մանկան առողջության պահպանումը, կանանց և երեխաներին մատուցվող բժշկական ծառայությունների մատչելիության և որակի բարձրացումը, որի արդյունքում ակնկալվում է մանկական և մայրական մահացության և հիվանդացության նվազում, կանանց վերարտադրողական առողջության բարելավում:

Շտապ բժշկական օգնության ծրագրի համար հատկացվել է 5 մլրդ 311 մլն դրամ: Ոչ վարակիչ հիվանդությունների գծով բժշկական օգնության տրամադրման համար նախատեսված է 32,880.3 միլիոն դրամ: Սոցիալապես անապահով և առանձին խավերի բժշկական օգնության ծրագրի համար հատկացվել է 38,627.9 մլն դրամ: Վարակիչ հիվանդությունների կանխարգելման ծրագրի համար կհատկացվի 2,340.6 մլն դրամ։

 Առողջապահության համակարգի արդիականացման և արդյունավետության բարձրացման ծրագրով պետական բյուջեից ուղղվելու է 1,631.7 մլն դրամ, որից 1,335.0 մլն դրամը ՝ վարկային և դրամաշնորհային միջոցների, իսկ 296,7 մլն դրամը ՝ համաֆինանսավորմանը: Առողջապահական կազմակերպությունների կառուցման, նախագծման և տեխնիկական վերազինման աշխատանքների կատարման համար պետական բյուջեով նախատեսված է 12,283.1 մլն դրամ: Այդ միջոցներով իրականացվելու են գործունեության ծրաագրով նախատեսված 50 բժշկական կազմակերպությունների կառուցման և տեխնիկական վերազինման աշխատանքներ:

 Ուշագրավն այն է, որ, եթե 2024 թվականի բյուջեի ուղերձում համընդհանուր բժշկական ապահովագրության ներդրման համար հատկացվել է մի քանի պարբերություն, որտեղ, մասնավորապես, ասվում էր, որ ապագայում, այսինքն ՝ ընթացիկ տարում այդ նպատակների համար նախատեսված է ավելի քան 26 մլրդ դրամ, որից 18 մլրդ դրամը՝ ՀԲԱ ներդրման միջոցառումների իրականացման համար, ապա ներկայիս ուղերձում ֆինանսական իշխանությունները սահմանափակվել են մեկ նախադասությամբ.  <Առաջիկայում նախատեսվում է առողջապահության համակարգը նախապատրաստել համընդհանուր բժշկական ապահովագրության ներդրմանը ' առողջապահության ոլորտի որակի բարձրացմանն ուղղված մի շարք միջոցառումների իրականացման միջոցով>:

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի փետրվարի 2-ին Հայաստանի կառավարությունը հավանություն էր տվել Առողջապահության նախարարության առաջարկած համընդհանուր բժշկական ապահովագրության (ՀԲԱ) ներդրման հայեցակարգին, որի համաձայն համակարգի ներդրումը նախատեսվում էր առաջիկա 4 տարիների ընթացքում։ 2023թ. դիտարկվել է որպես <նախապատրաստական>, իսկ 2024-2026թթ.:. անվանվել է < փորձարկման փուլ> ՝ 2027 թվականին ՀԲԱ ամբողջական ներդրմամբ։ Ըստ ծրագրի ՝ համակարգի իրականացման փուլը պետք է սկսվի ս.թ. հուլիսից, ինչի կապակցությամբ 2024 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված են շուրջ 18 մլրդ դրամի հատկացումներ: Հուլիսի սկզբին Համաշխարհային բանկը հայտարարեց, որ պատրաստ է Հայաստանին 110 մլն դոլարի վարկ տրամադրել "Առողջապահական ծառայությունների համընդհանուր ծածկույթի ապահովում" ծրագրին աջակցելու համար:

Մինչդեռ, ս.թ. մայիսի վերջին Հայաստանի առողջապահության նախարարի խորհրդական, համընդհանուր բժշկական ապահովագրության (ՀԲԱ) ներդրման հայեցակարգի համահեղինակ Սամվել Խարազյանն ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում հայտարարել էր, որ "Համալիր բժշկական ապահովագրության մասին" ՀՀ օրենքը դեռ չի ընդունվել, չնայած այն բանին, որ փաստաթղթի նախագիծը պատրաստ էր արդեն 2023 թվականի ապրիլին, շրջանառության մեջ է դրվել, և դրա վերաբերյալ ստացվել են մի շարք առաջարկներ: Իրավական ակտի ընդունման ժամկետների ձգձգումը, նրա խոսքով, հիմնականում, կապված է արդեն 2024 թվականին շահառուների առաջին խմբի ապահովագրավճարներն ամբողջությամբ սուբսիդավորելու պետական գանձարանի "կարողության" սահմանման հետ ։ "Իսկ առանց այդ փաստաթղթի մենք չենք կարող ընդունել համապատասխան ենթաօրենսդրական ակտեր, ձեւավորել համալիր բժշկական ապահովագրության հիմնադրամ, որն ապահովի պետության կողմից սուբսիդավորվող բնակչության խմբերի ապահովագրությունն ամբողջ ծավալով: Այդ առնչությամբ այս փուլում կառավարությունում քննարկումներ են ընթանում համակարգի ներդրման ինչպես ժամկետների, այնպես էլ ռազմավարության վերանայման շուրջ…< >: Կարծում եմ ՝ ՀԲԱ գործնական ներդրումը կհետաձգվի մինչև 2025 թվականի սկիզբը ։ Այն ժամանակ, նախնական հաշվարկներով, պետական գանձարանից 18 տարին չլրացած անձանց, սոցփաթեթի շահառուներին, հաշմանդամություն ունեցող անձանց (վերջիններիս թվում կարող են լինել նաև թոշակառուները) և սոցիալական աջակցության համակարգում ընդգրկված անձանց (մոտ 1,2 մլն մարդ) հատկացումների սուբսիդավորման համար կպահանջվի 130 մլրդ դրամ: 2026 թվականից ակնկալվում է, որ ապահովագրության համակարգում կընդգրկվի ևս 600 հազար շահառու ՝ 63 և ավելի բարձր տարիքի անձինք, ինչպես նաև բյուջետային կազմակերպությունների աշխատողներ, իսկ բյուջետային հատկացումները կկազմեն մոտ 230-240 մլրդ դրամ: 2027 թվականից, երբ ՀԲԱ համակարգում ներառվեն նաև վարձու աշխատողներ (գումարած 500-600 հազար մարդ) ապա շուրջ 2,4 մլն մարդու ապահովագրավճարների սուբսիդիաների ֆինանսավորման համար պետությանը կպահանջվի շուրջ 260-270 մլրդ դրամ", - հայտարարել է նա։