Վահե Դավթյան. ՀԱԷԿ-ի վրա ճնշումն ավելի լայն աշխարհաքաղաքական մրցակցության մաս է կազմում

Արմինֆո. Հայաստանն էլեկտրաէներգետիկական ավելցուկային համակարգ ունեցող երկիր է, ինչին մեծապես նպաստում է հանրապետության տարածքում ատոմային էլեկտրակայանի առկայությունը։ Այդ մասին հայտարարել է քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Վահե Դավթյանը՝ նոյեմբերի 29-ին Մոսկվայում կայացած "Ռուսաստան-Հայաստան" երկրորդ համաժողովի ժամանակ։

Նրա խոսքով, Հայկական ԱԷԿ-ը, որը կառուցվել է դեռ խորհրդային տարիներին, միակ նման օբյեկտն է Հարավային Կովկասի տարածքում: Դավթյանը նշել է միջուկային  գեներացման օբյեկտի ռազմավարական նշանակությունը Հայաստանի տնտեսության համար։ "Սա եզակի օբյեկտ է, որը շարունակում է գործել ՝ չնայած արտաքին մշտական ճնշմանը", - ընդգծել է նա:

Պրոֆեսորի ասելով՝ երկրորդ էներգաբլոկի արդիականացման ուղղությամբ կայանում կատարված աշխատանքները թույլ են տվել երկարաձգել դրա շահագործման ժամկետը՝ մինչև 2036 թվականը: Այդուհանդերձ, ՀԱԷԿ-ը շարունակում է մնալ Թուրքիայի, Ադրբեջանի և արևմտյան մի շարք երկրների կողմից հարձակումների օբյեկտ: "Կես տարի առաջ Անկարան դիմել էր Ատոմային Էներգիայի միջազգային գործակալությանը ՝ պահանջելով պատժամիջոցներ սահմանել Հայաստանի դեմ ՝ կայանը փակելու նպատակով", - ընդգծել է Դավթյանը։

Նա նաև նշել է, որ ՀԱԷԿ-ի վրա ճնշումը Հայաստանի շուրջ ծավալվող ավելի լայն աշխարհաքաղաքական մրցակցության մաս է կազմում: "Այսօր ատոմային էլեկտրակայանը վերածվել է ազդեցության համար պայքարի Էպիկենտրոնի, եւ դա շոշափում է ոչ միայն էներգետիկայի հարցերը, այլեւ՝ երկրի ինքնիշխանությունը", - նշել է Դավթյանը, մատնանշելով, մասնավորապես, երկու նախագծերը, որոնք քննարկվում են Հայաստանի կառավարության կողմից: Դրանցից մեկը, որն առաջարկել է Միացյալ Նահանգները, վերաբերում է 100-150 մեգավատ հզորությամբ փոքր մոդուլային ատոմակայանի կառուցմանը։ Երկրորդ նախագիծը մշակվել է ռուսական "Ռոսատոմ" պետական կորպորացիայի կողմից և նախատեսում է 1000-1200 ՄՎտ հզորությամբ խոշոր բլոկի կառուցում ։ "Սրանք երկու միանգամայն տարբեր մոտեցումներ են։ Եթե առաջին դեպքում գործ ունենք փորձարարական տարբերակի հետ, ապա երկրորդում դա ավանդույթների շարունակությունն է և երկրի զարգացման իրական հեռանկարը", - ասել է Դավթյանը։

Նա հայտարարել է, որ այդ հարցի վերաբերյալ ռազմավարական որոշման բացակայությունը վնասում է ազգային շահերին: "Մենք բախվում ենք մի իրավիճակի, երբ ղեկավարության անվճռականությունը Հայկական ատոմակայանը վերածում է ճնշման գործիքի ։ Խոսքը ոչ միայն Հայաստանի քաղաքական, այլեւ տնտեսական եւ էներգետիկ ինքնիշխանության մասին է", - ընդգծել է նա, որպես օրինակ նշելով Լիտվան, որը ԵՄ-ին անդամակցելուց հետո փակել է իր ԱԷԿ-ը եւ ամբողջովին կախված է դարձել դրսից էլեկտրաէներգիայի մատակարարումներից։

Փորձագետի համոզմամբ, "Ռոսատոմի" առաջարկը Հայաստանի համար առավել շահավետ է և հեռանկարային: "Ատոմակայանը այն հիմքն է, որի վրա կառուցվում է երկրի էներգետիկ անվտանգությունը ։ Բացի այդ, խոշոր էներգաբլոկը թույլ կտա Հայաստանին ոչ միայն բավարարել ներքին պահանջները, այլեւ խաղացող դառնալ էլեկտրաէներգիայի արտաքին շուկաներում", - նշել է նա։ Դավթյանը նաև հիշեցրել է "Հյուսիս-Հարավ" էլեկտրաէներգետիկական միջանցքի ձևավորման նախագծի մասին, որը կոչված է միավորելու Հայաստանի, Ռուսաստանի, Վրաստանի և Իրանի էլեկտրաէներգետիկական համակարգերը: "Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը կարևորագույն տեղ է զբաղեցնում այդ նախագծում։ Դա մեզ համար հնարավորություն է՝ ամրապնդելու մեր դերը տարածաշրջանում և դուրս գալու համագործակցության նոր մակարդակի։ Պետք չէ Հայաստանը դիտարկել որպես փորձադաշտ։ Ատոմային էլեկտրակայանը, պարզապես, էներգիայի աղբյուր չէ, այն մեր անկախության, մեր ուժի և մեր հեռանկարի խորհրդանիշն է", - ամփոփել է Վահե Դավթյանը:

Հիշեցնենք, որ ՀԱԷԿ - ում իրականացվում է ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի կրկնակի երկարաձգման ծրագիրը՝ այս անգամ մինչև 2036 թվականը: 2016-2021թթ. ռուսական 270 մլն դոլար վարկով և 30 մլն դոլար դրամաշնորհով հաջողվել է իրականացնել լայնածավալ աշխատանքներ, որոնց շնորհիվ բլոկի շահագործման ժամկետը երկարացվել է 2016 թվականից մինչև 2026 թվականը: Տնտեսված 165 մլն դոլարով ՀՀ կառավարությունը որոշել է կրկին երկարաձգել բլոկի շահագործման ժամկետը։ Նախագծի պատվիրատուն Հայկական ԱԷԿ - ն է, կապալառուն՝ "Ռոսատոմ սերվիսը" ։ Մինչև 2036 թվականը նախատեսվում է երկրում կառուցել նոր ատոմային բլոկ, որի հզորությունների վերաբերյալ քննարկումները շարունակվում են: