Վերլուծաբան. Հայաստանի տնտեսությունը 2025 թվին կդանդաղի, բայց կմնա բարձր, գնաճը կվերադառնա թիրախային միջակայք և կլինի ամենացածրը ԵԱԶԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանում

Արմինֆո. Հայաստանի տնտեսության աճի տեմպերն իսկապես կդանդաղեն, բայց դրանք կկազմեն ավելի քան 5 տոկոս: Սա աճի շատ զգալի տեմպ է։ Այդ մասին դեկտեմբերի 5-ին Ալմաթիում հայտարարել է ԵԱԶԲ-ի վերլուծական աշխատանքի  տնօրինության երկրների վերլուծության կենտրոնի ղեկավար Մարինա Սոբոլևսկայան՝ անդրադառնալով Հայաստանի տնտեսական աճի դանդաղման պատճառներին:

Նրա խոսքով՝ այստեղ կարևոր է հասկանալ, որ 2022-2023 թվականներին տնտեսությունը միջինում աճել է 10.5% - ով ։ Նրա խոսքով ՝ դա հսկայական աճ է ։ "Նման աճը հնարավոր էր արտաքին բարձր պահանջարկի, կապիտալի և աշխատանքային ռեսուրսների ներհոսքի շնորհիվ ։ Հիմա տնտեսության դանդաղումը միանգամայն նորմալ, բնական գործընթաց է։ Այնուամենայնիվ, աճի տեմպերը կմնան բարձր", - ասել է Սոբոլեւսկայան։

"Մենք 2025 թվականին Հայաստանի տնտեսության 5.5% աճ ենք կանխատեսում։ Եվ այստեղ տնտեսական աճի դինամիկայի հիմնական գործոնների թվում կարելի է նշել բյուջետային եւ դրամավարկային քաղաքականության խթանումը, ինչպես նաեւ արտաքին պահանջարկի աճի պայմաններում արտահանման ավելացումը", - պարզաբանել է ԵԱԶԲ վերլուծաբանը։

Նրա խոսքով՝ ապակողմնորոշման գործոնների նվազման հետ մեկտեղ ԵԱԶԲ-ն ակնկալում է, որ գնաճը կվերադառնա Կենտրոնական բանկի թիրախային տիրույթ, եւ դա կարող է արդեն տեղի ունենալ 2025 թվականի առաջին եռամսյակում: Նրա խոսքով, ԵԱԶԲ-ում, ընդհանուր առմամբ, տարեկան 3.1% գնաճ են ակնկալում, եւ այստեղ առանցքային գործոններն են պարենի համաշխարհային գների աճը, իր դերը կխաղա վերջին 1.5 տարվա վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի նվազեցման ազդեցությունը, ինչպես նաեւ խթանող բյուջետային քաղաքականությունը, որը կաջակցի տնտեսության պահանջարկին: <Մենք ակնկալում ենք, որ Կենտրոնական բանկը կարող է ևս մեկ անգամ նվազեցնել առանցքային տոկոսադրույքը դեկտեմբերյան նիստում, որից հետո այն 2024 թվականի վերջի դրությամբ կկազմի 7%: Այնուհետև, 2025 թվականին հնարավոր է մեկ կամ մի քանի նվազում, և հետո վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի իջեցումը կդադարի>, - նշել է նա։

Անդրադառնալով հայկական դրամի փոխարժեքին՝ Սոբոլևսկայան ասել է, որ ԵԱԶԲ-ում հաջորդ տարի ակնկալում են դրամի չափավոր թուլացում՝ շուրջ 2.5% - ով, և տարեկան միջին փոխարժեքը կկազմի 402 դրամ մեկ դոլարի դիմաց: "Փոխարժեքին աջակցություն կցուցաբերի 2025 թվականին դրամական փոխանցումների դինամիկայի վերականգնումը եւ զբոսաշրջային ակտիվության աղբյուրը", - հավելել է նա, եւս մեկ անգամ ընդգծելով, որ տնտեսությունը կդանդաղի, բայց կմնա բարձր, գնաճը կվերադառնա թիրախային միջակայք եւ կլինի Ամենացածրը ԵԱԶԲ-ի գործառնությունների տարածաշրջանում:

Անդրադառնալով Հայաստանի բավական մեծ պետական պարտքի ռիսկերին՝ Սոբոլևսկայան, մասնավորապես, ասել է. "Պետական պարտքը միջին մակարդակի վրա է և, նույնիսկ, միջինից ցածր է զարգացող տնտեսությունների համար։ Ընդ որում, տնտեսության աճի տեմպերը բարձր են եւ կշարունակեն աճել։ Ինչպես եւ ներքին պահանջարկը, որ կարտացոլվի բյուջեի եկամուտների աճի վրա: Իսկ բյուջեի ծախսերի ավելացումը, այդ թվում ՝ փոխառությունների հաշվին, կփոխհատուցվի տնտեսության և ներդրումների ներուժի մեծացմամբ։

Իր հերթին՝ ԵԱԶԲ վարչության նախագահի տեղակալ - գլխավոր տնտեսագետ Եվգենի Վինոկուրովը նշել է, որ պետք է հաշվի առնել ոչ միայն պետական պարտքի բացարձակ մեծությունը, այլև սպասարկման արժեքը: "Հայաստանի պարտքը բավականին ցածր է սպասարկման արժեքով։ Զգալի բաժին են զբաղեցնում սուվերեն վարկերը, որոնք տրամադրվում են ցածր տոկոսադրույքով ։ Իսկ տոկոսները, որոնցով Հայաստանը ներգրավում էր եվրաբոնդերը կոմերցիոն հիմունքներով, ժամանակին շատ հաջող էին տեղաբաշխվել", - ասել է Վինոկուրովը ։ Դրա համար էլ, նրա ասելով, սպասարկման արժեքը բավականին ցածր է։

Նշենք, որ դեկտեմբերի 3-ին Հայաստանի խորհրդարանում ՀՀ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը հաղորդել էր, որ 2025 թվականին ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի հարաբերակցությունը Հայաստանում կկազմի 54,3 տոկոս: "Պակասուրդի աճը կհանգեցնի պարտքի մասնաբաժնի ավելացմանը մինչեւ 54,3 տոկոս, սակայն այդ ցուցանիշը կմնա կառավարելի մակարդակում եւ ռիսկեր չի ստեղծի ֆիսկալ կայունության համար։ Ծախսերի արդյունավետության գնահատումը և դրանց օպտիմալացումը, ինչպես նաև արդյունավետության բարձրացումը կկրեն շարունակական բնույթ", - ասել էր նա: