Գևորգ Պապոյանը՝ "Չոր նավահանգիստ" նախագծի մասին. մենք մտածում ենք նաև ավելի խորքային տնտեսական ուսումնասիրության մասին՝ կապված տնտեսական հետևանքների վերջնական հաշվարկների հետ

Արմինֆո. Ելնելով Գյումրիում "Չոր նավահանգիստ" ծրագրի տեխնիկատնտեսական հիմնավորման արդյունքներից՝ կարող ենք արձանագրել, որ կառավարության "Խաղաղության խաչմերուկ" նախագծի իրականացման և տարածաշրջանում խաղաղության հաստատման դեպքում "Չոր նավահանգիստի" իրականացումն անհետաձգելի է: Այդ մասին հունվարի 13 - ին ամփոփիչ մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարարել է էկոնոմիկայի նախարար Գեւորգ Պապոյանը։

"Եվ այդ իմաստով "Չոր նավահանգիստը" լուրջ տարածաշրջանային հանգույց կդառնա", - ընդգծել է նա:

Նախարարը նշել է, որ "Խաղաղության խաչմերուկ" նախագծի վերաբերյալ քաղաքական հայտարարություններից զատ իրականացվում են նաև որոշակի գործողություններ: Նա այս առումով ընդգծել է, որ կառավարության նախաձեռնությունը ոչ միայն գաղափարախոսություն է, այլև կոնկրետ ծրագիր, որն, առաջին հերթին, պահանջում է Հյուսիս-Հարավ ճանապարհի գործարկում: Այդ կապակցությամբ նա հայտարարել է, որ այսօր Հյուսիս-հարավ ուղղությամբ աշխատանքները բավականին ինտենսիվ են ընթանում։ Այնուհետև, նախարարի խոսքով, կընթանա երկաթուղային ցանցի զարգացման փուլը։ Նա այդ համատեքստում վկայակոչել է "Տետրատեկ" ընկերության կողմից պատրաստված տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը, որում նշված են իրականացման համար անհրաժեշտ կոնկրետ գործողությունները։

«Մենք մտածում ենք նաև ավելի խորքային տնտեսական ուսումնասիրության մասին, որը կապված է տնտեսական հետևանքների վերջնական հաշվարկների հետ: Եվ այդ իմաստով լրացուցիչ 50 մլն դոլարի ներդրում կպահանջվի։ Արդեն բանակցություններ են ընթանում տարբեր ընկերությունների հետ։ Բնականաբար, սա գործընթաց է, որը պետք է ընթանա "Խաղաղության խաչմերուկ" նախագծի իրականացմանը զուգահեռ», - ընդգծել է նա։

Հիշեցնենք, որ առաջին անգամ "Չոր նավահանգիստ" ծրագրի մասին հայտարարվել էր 2021 թվականի գարնանը՝ այն ժամանակ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանի կողմից։ «Չոր նավահանգիստ» կամ արդյունաբերական պարկը նախատեսվում է կառուցել Շիրակ օդանավակայանի հարակից տարածքում, որը սահմանակից կլինի ինչպես օդանավակայանին, այնպես էլ երկաթուղուն և "Հյուսիս-հարավ" մայրուղուն: «Չոր նավահանգիստը» նախատեսված է որպես բազմաֆունկցիոնալ և մուլտիմոդալ հանգույց այն տեղական և միջազգային ընկերություններին սպասարկելու համար, որոնց անհրաժեշտ է գործառնական ընթացակարգ մաքսային գործընթացների համախմբման համար, ինչը կարող է օգնել վերջիններիս նվազեցնել գործառնական ծախսերը: Ըստ նախանշված նպատակների՝ Գյումրիում ստեղծվող "Չոր նավահանգիստ" արդյունաբերական պարկը կապահովի Հայաստանի ՀՆԱ-ի 3% - ը։

Նախագծի տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը պատրաստել է նիդերլանդական MTBS միջազգային խորհրդատվական ընկերությունը: Գյումրիում "Չոր նավահանգիստ" հայեցակարգի հեղինակը Շառլ Մալասն է:

2024 թվականի հունվարին Հանրային հեռուստատեսությանը հարցազրույցում նա հայտարարել էր, որ առաջին փուլում "Չոր նավահանգիստ" նախագծի իրականացման համար կպահանջվի 45 մլն դոլարի ներդրում, որից 7.9 մլն դոլարը՝ կառավարության կողմից, 37.1 մլն դոլարը՝ օպերատոր ընկերության կողմից։ Նա հաղորդել է, որ նախագծով հետաքրքրված են մի շարք միջազգային հեղինակավոր ընկերություններ, ինչպես նաև՝ մի շարք բանկեր, այդ թվում՝ Համաշխարհային բանկը: "Չոր նավահանգստի" օպերատորը, ըստ փորձագետի, պետք է դառնա փորձառու միջազգային ընկերություն, որի գործընկերը կլինի Հայաստանի կառավարությունը: "Չոր նավահանգիստ" նախագծում ՕՈՒՆ-ի ծավալն առաջիկա 5 տարում կկազմի շուրջ 300-400 մլն դոլար, իսկ նախագծի իրականացման տարբեր փուլերում' շինարարության ընթացքում եւ արդեն անմիջապես գործարկման ժամանակ, կստեղծվեն մի քանի հազար աշխատատեղեր:

Ինչպես նշվել է, նախագծի շրջանակում երթուղին սկիզբ կառնի Հնդկաստանի երկաթուղուց, այնուհետև կշարժվի դեպի իրանական Չաբահար նավահանգիստ և, անցնելով Իրանի ողջ տարածքով, կհասնի Հայաստան, որից հետո՝դեպի Վրաստանի Փոթի նավահանգիստ: Նախագիծն առավել արդյունավետ կդառնա "Հյուսիս-Հարավ" տրանսպորտային միջանցքի Տրանշ 4-ի ճանապարհային հատվածի շահագործմամբ, որի շնորհիվ Սյունիքում բեռնատարների համար նախատեսված ճանապարհահատվածը կկրճատվի 40% - ով:

 «Մենք ակնկալում ենք, որ նախագծի գործարկումից հետո բեռնափոխադրումների ծավալը կավելանա: Մասնավորապես, 2046 թվականին "Չոր նավահանգստով", մեր գնահատմամբ, կանցնի 38 հազար կոնտեյներ, իսկ միայն ավտոճանապարհով կանցնի մոտ 1 մլն տոննա բեռ", - ասել է Մալասը։

Ըստ նախնական գնահատականների՝ "Չոր նավահանգիստ" նախագիծը կարող է գործարկվել 5-7 տարվա կտրվածքով։

Հիշեցնենք, որ 2024թ. հունվարի 16-ին Հայաստանի ներդրումային կոմիտեն հավանություն էր տվել Գյումրիում <Չոր նավահանգիստ> արդյունաբերական պարկի կառուցման ներդրումային նախագծին։

Նշենք, որ ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Դավիթ Խուդաթյանը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հաղորդել է, որ, ընդհանուր առմամբ, ասֆալտապատվել է Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի 38 կմ ճանապարհ, որից 20 կմ Լանջիկ-Գյումրի ճանապարհահատվածն է (Տրանշ 3), իսկ 5 կմ՝ դեպի այդ ճանապարհ տանող  ճանապարհների երկարությունը, 13 կմ-ը վերանորոգվել է Աշտարակ-Թալին հատվածում: "Աշխատանքները շարունակվում են ՝ հաշվի առնելով սեզոնայնությունը", - նշել է նա:

Ընդ որում,  նախարարը հաղորդել է, որ արդեն վարկային և դրամաշնորհային համաձայնագրեր են կնքվել Քաջարանում 7կմ երկարությամբ թունելի կառուցման, Սիսիան-Քաջարան (60կմ) և Գյումրին շրջանցող (23կմ) ճանապարհի կառուցման համար: "Այդ բոլոր աշխատանքները 2025 թվականին իրականացվելու են մեծ ընդգրկմամբ", - եզրափակել է նա:

Հիշեցնենք, որ "Հյուսիս-Հարավը" անկախ Հայաստանի պատմության ամենամասշտաբային նախագծերից մեկն է ։ Այդ ճանապարհն Իրանի հետ սահմանից մինչեւ Վրաստանի հետ սահման 556 կմ տարածությունը կկրճատի մինչեւ490 կմ։ Ճանապարհն էապես կհեշտացնի ելքը դեպի Սև ծով՝ ոչ միայն Հայաստանի, այլև Իրանի համար։