Արմինֆո. Անցած մի քանի օրերի ընթացքում տեղի ունեցան երկու ճակատագրական իրադարձություններ, որոնք կարող են թե դրական, թե բացասական դեր խաղալ ժամանակակից Հայաստանի պատմության մեջ: Մի կողմից՝ կառավարությունը հավանություն տվեց "Հայաստանի Հանրապետության ՝ Եվրոպական միությանն անդամակցելու մեկնարկի մասին" օրենքի ընդունմանը, իսկ մյուս կողմից՝ Վաշինգտոնում ստորագրվեց Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ռազմավարական գործընկերության մասին կանոնադրությունը։ Այս ֆոնին միանգամայն ակնհայտ էր Ռուսաստանի Դաշնության կողմից կտրուկ բացասական արձագանքը։ ՌԴ փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկն ուղղակիորեն հայտարարեց ԵՄ-ին և ԵԱՏՄ-ին Երևանի մասնակցության անհամատեղելիության մասին ։ Նա նաև ակնարկեց ռուսական էներգառեսուրսներից Հայաստանի կախվածության և երկրի տնտեսության հետագա զարգացման մասին:
Դեպի Արևմուտք պաշտոնական Երևանի նման կտրուկ աշխարհաքաղաքական շրջադարձի ռիսկերի մասին ԱրմԻնֆո-ի թղթակիցը զրուցել է Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի "Տնտեսական անորոշության մոդելավորում" լաբորատորիայի վարիչ, Tvyal.com տվյալների մշակման կազմակերպության հիմնադիր Աղասի Թավադյանի հետ:
Տնտեսագետի ասելով՝ ՀՀ կառավարությունն սկսել է բավականին հետաքրքիր քաղաքականություն վարել։ 2018 թվականից ի վեր Ռուսաստանի և Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) պետությունների հետ երկրի տնտեսական հարաբերություններն աճել են մի քանի անգամ: Եթե 6 տարի առաջ Հայաստանից դեպի ԵԱՏՄ երկրներ արտահանումը կազմում էր մոտ 600 մլն դոլար, ապա այսօր այդ ցուցանիշն աճել է ավելի քան 5 անգամ և գերազանցում է 3,5 մլրդ դոլարը։ Դրան զուգահեռ Ռուսաստանից դեպի երկիր փոխանցումները վերջին 6 տարում ավելացել են 3-4 անգամ։ Միևնույն ժամանակ, Թավադյանի հավաստմամբ, եթե 2018 թվականին Հայաստանի հետ առևտրում ԵՄ արտահանման մասնաբաժինը կազմում էր 27 տոկոս, ապա այսօր այն նվազել է մինչև 4,5 տոկոս:
Նա ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքին, որ վերջին 6 տարիների ընթացքում կառավարությունը, ռևերանսներ անելով դեպի Արևմուտք, միևնույն ժամանակ, մեծացրել է տնտեսական կախվածությունը Ռուսաստանից և նրա հետ ապրանքաշրջանառության ծավալը։ Նման իրավիճակում տնտեսագետը հնարավոր է համարել Ռուսաստանի արձագանքը Հայաստանի քաղաքականությանը: Այժմ Հայաստանի ապրանքաշրջանառության առյուծի բաժինը պատկանում է ԵԱՏՄ-ին։ Սակայն այս ամենից հրաժարվելը, այդ թվում ՝ Հայաստանի տարածքով ՌԴ-ից Էմիրություններ ոսկու վերաարտահանումից, բացասաբար կանդրադառնա հայկական պետության տնտեսության վրա։ Մասնավորապես, Թավադյանը հիշեցրել է ամիսներ առաջ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի ելույթի մասին, ով ուղղակի հայտարարել էր, որ պետք է իրատես լինել և հասկանալ, որ դեպի Արևմուտք Հայաստանի վերակողմնորոշումը կհանգեցնի մի քանի ցուրտ ձմեռների երկրի համար: "Պետք է նաեւ հասկանալ, որ Հայաստանի կառավարությունը կարող է միայն քաղաքական հայտարարություն անել, բայց իրատեսորեն տնտեսական քաղաքականություն վարել այլ ուղղությամբ, ինչը եւ ցույց է տալիս վերջին տարիների փորձը", - նկատել է Թավադյանը:
Ընդ որում, տնտեսագետը նշել է նաև այն ռիսկերը, որոնք կապված են դեպի ԵՄ շուկա տնտեսական վերակողմնորոշման հետ: Նա, նախ, նկատել է, որ միակ երկիրը, որը սահմանակից է Հայաստանին և ելք ունի դեպի ԵՄ, Թուրքիան է։ "Այսինքն, նախ, պետք է բացվի Հայաստանի սահմանը Թուրքիայի հետ։ Երկրորդ՝ պետք է հաշվի առնել տրանսպորտային ծախսերը, քանի որ Հայաստանից գյուղմթերքը մինչեւ հասնի ԵՄ, զգալիորեն կաճի դրա գինը։ Երրորդ, կարևոր է հասկանալ ԵՄ պահանջները ստանդարտների վերաբերյալ: Նույնիսկ, եթե մաքսատուրքեր չլինեն, ապրանքները պետք է ունենան ստանդարտացման բարձր մակարդակ, իսկ նման ապրանքները մեզ մոտ շատ քիչ են", - նշել է նա։ Միևնույն ժամանակ, Թավադյանը հիշեցրել է, որ լինելով ԵԱՏՄ անդամ, Հայաստանն անմաքս առևտրի հնարավորություն ունի, սակայն ԵՄ-ին անդամակցելուց հետո այդ արտոնությունները չեն լինի:
Նշենք, որ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն, ԵԱՏՄ երկրների հետ Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը 2024թ. հունվար-նոյեմբեր ամիսներին կազմել է 11.9 մլրդ դոլար, ինչը 68.3% - ով բարձր է նախորդ տարվա ցուցանիշից։ Ընդ որում, արտահանումը կրճատվել է 10,1 տոկոսով, մինչև 3,1 մլրդ դոլար՝ ներմուծման 2,4 անգամ, մինչև 8,8 մլրդ դոլար աճի ֆոնին։ ԵԱՏՄ - ին բաժին է ընկնում արտաքին առևտրի ծավալի 42,2 տոկոսը։
ԵՄ երկրներին բաժին է ընկնում ապրանքաշրջանառության 7,5% - ը։ Մասնավորապես, ապրանքաշրջանառության ծավալը կրճատվել է 14,1 տոկոսով՝ կազմելով 2,1 մլրդ դոլար: Ընդ որում, արտահանման ծավալները մեկ տարում նվազել են 18,6 տոկոսով, մինչեւ 551,8 մլն դոլար՝ ներմուծման 12,4 տոկոսով, մինչեւ 1,6 մլրդ դոլար անկման ֆոնին: