Արմինֆո. Ծախսերի պատշաճ փաստաթղթավորման դեպքում ոսկերչական իրերի մանրածախ առեւտրով զբաղվողների հարկային բեռը ոչ միայն չի ավելանա, այլեւ, ընդհակառակը, կնվազի։ Նման պնդմամբ է հանդես եկել ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ, "Քաղաքացիական պայմանագիր" խմբակցության պատգամավոր Բաբկեն Թունյանը՝ արձագանքելով շրջանառության հարկի կրկնակի բարձրացման դեմ հանդես եկող "Ոսկու շուկա" առևտրի կենտրոնի աշխատակիցների բողոքի ակցիաներին և վարչապետի նախկին օգնական Նաիրի Սարգսյանի համապատասխան գրառմանը։
Հիշեցնենք, որ շրջանառության հարկ (փոխարինում է ԱԱՀ-ին և շահութահարկին) վճարում են այն տնտեսվարող սուբյեկտները, որոնց տարեկան շրջանառությունը չի գերազանցում 115 մլն դրամը (2020թ.հունվարի 1-ից Հայաստանը վերադարձել է մինչև 115 մլն դրամ չհարկվող տարեկան շրջանառությանը)։ Նախկինում նրանք վճարել են առեւտրային գործունեության շրջանառության 5% - ը եւ արտադրական գործունեության շրջանառության 3,5%-ը: Սակայն 2025 թվականի հունվարից իշխանությունները կրկնակի բարձրացրել են հիմնական գործունեության տեսակների համար սահմանված շրջանառության հարկի դրույքաչափերը՝ հնարավորություն ընձեռելով փաստաթղթավորված ծախսերի հաշվին նվազեցնել վճարման ենթակա հարկը։
<Իրականում խնդիրն առաջացել է առևտրի բոլոր հատվածներում, բայց առաջինը բողոքում է ոսկու հատվածը.<>: Վարչապետն իր հրապարակային ելույթներում հանձնարարում է օրենսդրական փոփոխություններ կատարել՝ չփաստաթղթավորված ապրանքների վաճառքը կանխելու համար: Սա, իհարկե, շատ ճիշտ ցուցում է, բայց դրա սխալ կատարումը աղետալի է դարձել բիզնեսի համար>, - ավելի վաղ գրել էր Նաիրի Սարգսյանը։ Նրա խոսքով ՝ ոսկու առևտրականը քաղաքացուց օգտագործված ոսկյա զարդը գնում է 50 դոլար ջարդոնի գնով: Նա հալեցնում է այն, ստանում է նոր զարդ և վաճառում այն 54 դոլարով։ Նախկինում նա շրջանառության հարկ էր վճարում այդ վաճառքի 5 տոկոսի չափով ՝ 2.7 դոլար, և ստանում էր 1.3 դոլար զուտ շահույթ։ Հարկը բարձր էր, ուստի նրանք թաքցնում էին շրջանառությունը: <2025 թվականից սկսած, առեւտրականն ստիպված կլինի վճարել նույն վաճառքի 10% վաճառքի հարկը 54 դոլարի համար' 5,4 դոլար + 10 դոլար հարկ' ապրանքի գնման գնի համար: Այսինքն ՝ նա ստիպված կլինի 15,4 դոլար հարկ վճարել իր ստացած 4 դոլար շահույթի դիմաց", - նշել էր նա, ընդգծելով, որ, արդյունքում, ոլորտի առեւտրականները պոտենցիալ հաճախորդներին կորցնելու եւ անգործության մեջ հայտնվելու ռիսկի են դիմում։
Բաբկեն Թունյանը խոստովանում է, որ 2025 թվականից շրջանառության հարկի անվանական դրույքաչափը ոլոորտի նններկայացուցիչների համար համար 5%-ից դարձել է 10%: Միեւնույն ժամանակ, նա նշում է, որ
եթե ծախսերը փաստաթղթավորեն (ոսկու գնում, տարածքի վարձավճար և այլն), ապա փաստացի հարկային դրույքաչափը կարող է կազմել մինչև 1%՝ նախկին 1.5%-ի փոխարեն:
«Եթե, ինչպես իրենք նշում են, աշխատում են շատ ցածր մարժայով, ծախսի մեծ մասն էլ գնվող ոսկին է, ապա պատշաճ փաստաթղթավորելու դեպքում այս ոլորտի տնտեսվարողների համար հարկային բեռը ոչ թե պետք է ավելանա, այլ նվազի:
Հարց է հնչում՝ իսկ եթե այդպես է, ինչո՞ւ չեն փաստաթղթով, օրինական ձևով ոսկին ձեռք բերում: Ասում են՝ ձեռնտու չի, որովհետև գնման արդյունքում եկամտային հարկ է առաջանում:
Այդպես չի. ՀՕ 147 հոդվածի 1-ին կետի 39 ենթակետի համաձայն՝ հարկման բազան որոշելու նպատակով նվազեցվող եկամուտներ են համարվում առևտրի իրականացման վայրերում (ոսկու շուկաներում) վաճառասեղանների կամ վաճառակետերի միջոցով թանկարժեք մետաղների, թանկարժեք մետաղներից պատրաստված իրերի կամ թանկարժեք քարերի առք ու վաճառքի գործունեություն իրականացնող հարկային գործակալին օտարվող ոսկու և թանկարժեք քարերի դիմաց ստացվող եկամուտները:
Ավելի պարզ ասեմ. եթե ոսկու շուկայի տնտեսվարողը ոսկին գնում է ֆիզիկական անձանցից, ապա վերջիններիս համար եկամտային հարկ չի հաշվարկվում:
Այս ամենը հաշվի առնելով, օրինական դաշտում աշխատող, ծախսերն ու եկամուտները պատշաճ ցույց տվող տնտեսվարողների մոտ պիտի դժգոհություններ չլինեին: Բայց կան:
Ու քանի որ կան, ինչպես այսօր ասել եմ Նաիրի Սարգսյանին, մենք առաջիկայում ԱԺ-ում քննարկման կհրավիրենք ոլորտի տնտեսվարողներին և կհասկանանք ինչն է խնդիրը:
Քննարկումը կլինի բաց, լուսաբանվող, և կխնդրեմ լրատվամիջոցներին ակտիվ լուսաբանել, որովհետև շատ հաճախ մարդկանց բողոքների պատճառը լինում է ոչ բավարար իրազեկվածությունը», - նշել է կառավարող խմբակցության պատգամավորը, վերստին խնդրելով լրագրող գործընկերներին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել օրենսդիրի աշխատանքին, նախագծերին՝ դրանց քննարկման փուլում, դրանց վերաբերյալ հնչող հայտարարություններին՝ թե՛ հանձնաժողովների նիստերի, թե՛ լիագումար նիստերի ժամանակ, որպեսզի օրենքը ուժի մեջ մտնելուց հետո անակնկալ չլինի և չներկայացվի որպես նորություն: