Կոպենհագենում քննարկվել են ԵՄ ածխածնային արտադրանքի ներմուծման սահմանափակումներին առնչվող խնդիրները

Արմինֆո. Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միության փոխնախագահ Ներսես Կարամանուկյանը հունվարի 30-31–ը Կոպենհագենում մասնակցել է Դանիայի արդյունաբերության կոնֆեդերացիայի (Confederation of Danish Industries) նախաձեռնած Տարածաշրջանային հավաքին, որին հրավիրվել էին նաև Ուկրաինայի գործատուների ֆեդերացիայի, Մոլդովայի գործատուների ազգային կոնֆեդերացիայի և Վրաստանի գործարար ասոցիացիայի պատվիրակները։

Ինչպես հաղորդում է ՀԱԳՄ մամուլի ծառայությունը, Դանիայի արդյունաբերության կոնֆեդերացիայի (DI) գլխավոր տնօրենի տեղակալ Թոմաս Բուստրուպի հետ հանդիպմանը վերջինս մասնակիցներին ծանոթացրել է իրենց կառույցի գործունեությանը, ներկայացրել այն մարտահրավերները, որոնց առջև կանգնած են Դանիայի արդյունաբերողները՝ վերջին շրջանում տեղի ունեցած աշխարհաքաղաքական զարգացումների արդյունքում։

Դանիայի գործատուների ասոցիացիայի Եվրոպական և միջազգային հարաբերությունների գծով տնօրեն Քրիստիան Միսբերգ-Վինբերգի հետ հանդիպմանն անդրադարձ է եղել ԵՄ տնտեսական քաղաքականության շրջանակներում իրականացվող մի շարք ծրագրերի, դրանցում գործարարներից ակնկալվող դերակատարությանը։ Նշվել է, որ 2025թ. հուլիսի 1-ից Դանիան ստանձնելու է Եվրամիության նախագահությունը։ Ներկա փուլում Դանիայի արդյունաբերության կոնֆեդերացիան, գործարար այլ կառույցներ պետության հետ համագործակցությամբ նախապատրաստվում, ճշգրտում են իրենց նախագահության ընթացքում կատարվելիք քայլերի առաջնահերթությունները։

Ըստ Ներսես Կարամանուկյանի՝ հավաքի շրջանակներում կայացած հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են նաև ԵՄ Կանաչ գործարքը, Եվրամիությանն անդամակցության ռազմավարությունները, համագործակցության վերաբերյալ առաջարկությունները։ Անդրադարձ է եղել 2025թ. համար մշակված ծրագրերին, որոնք միտված են միջսահմանային համագործակցության ընդլայնմանը՝ հաշվի առնելով կլիմայական մարտահրավերները, տնտեսական կայուն աճի խթանումը, նորարարության ընդհանուր նպատակները, մշակվող համատեղ և անհատական նախաձեռնությունները։ Դիտարկվել են ԵՄ Ածխածնային սահմանների հարմարեցման մեխանիզմի (CBAM) մարտահրավերները և հնարավորությունները՝ կենտրոնանալով դրանց ազդեցության վրա։

Հանդիպումների արդյունքում տարածաշրջանային հավաքի մասնակից չորս կազմակերպությունները ստորագրել են Մասնավոր հատվածի վրա ԵՄ-ի Ածխածնի սահմանային հարմարեցման մեխանիզմի (CBAM) ազդեցության մասին համատեղ հայտարարություն։ Վերջինում մասնավորապես նշվում է, որ ածխածնազերծ ապագայի կերտմանը կոչված Կանաչ գործարք անվանումը ստացած ԵՄ–ի ներկայացրած մի շարք միջոցառումներ նոր կարգավորումներ ու ավելի մեծ պահանջներ են դնում այն ընկերությունների առջև, որոնք ցանկանում են ապրանքներ ու ծառայություններ արտահանել ԵՄ միասնական շուկա։ Դա անելու համար նրանք պետք է կարողանան վերահսկել և հաշվարկել ջերմոցային գազերի (GHG) արտանետումների տվյալները և նվազեցնել շրջակա միջավայրի վրա իրենց արտադրանքի ազդեցությունը։ Գործարարությանը ներկայացնող կառույցներն իրենց մտահոգությունն են հայտնում, որ երկրների կառավարությունները լիարժեք տեղեկացված չեն այն ազդեցության մասին, որն այս օրենսդրությունն ունենալու է գործարար շրջանակների վրա։

CBAM-ն արդեն գործում է պիլոտային ռեժիմով, և 2026 թվականին ամբողջովին ներդրվելուց հետո ածխածնի գին կսահմանվի այն ինտենսիվ ածխածնային ապրանքների (ցեմենտ, ալյումին, պարարտանյութեր, երկաթ և պողպատ, ջրածին և էլեկտրաէներգիա) նկատմամբ, որոնք մուտք են գործում ԵՄ։ Դա կազդի ոչ միայն CBAM ապրանքներ արտադրող ընկերությունների, այլև երրորդ երկրների աշխատաշուկաների վրա։ Հայտարարությամբ կառավարություններին կոչ է արվում ակտիվ երկխոսություն վարել ԵՄ-ի հետ՝ արտադրությունների վրա ազդեցությունն ըմբռնելու և մեղմելու նպատակով։

Ակնկալվում են կարողությունների զարգացման ծրագրեր և ֆինանսական աջակցություն, որպեսզի տարածաշրջանի արտադրական հզորությունները կարողանան համապատասխանել CBAM-ի պահանջներին։ Նշվում է նաև, որ ԵՄ-ն պետք է դիտարկի անցումային ժամանակահատվածներ, արտոնություններ կամ ֆինանսական օգնություն՝ երրորդ երկրների տուժած արտադրողների համար, որպեսզի կանխի առևտրային խափանումները և տնտեսական կորուստները։

Համատեղ հայտարարությունը Դանիայի արդյունաբերության կոնֆեդերացիան փոխանցելու է Եվրոհանձնաժողովին։

Տարածաշրջանային հավաքի մասնակից կազմակերպությունների ներկայացուցիչները երկօրյա շփումների ընթացքում հնարավորություն են ունեցել քննակելու նաև իրենց կառույցների միջև հնարավոր համագործակցության շրջանակները, որի արդյունում ստորագրվել է Փոխըմբռնման հուշագիր։