Երեթշաբթի, 4 Փետրվարի 2025 17:49
Կարինա Մելիքյան

Մարտին Գալստյան. Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը թուլանում է, և չափազանց անորոշ են աշխատաշուկայի զարգացման հեռանկարները

Մարտին Գալստյան. Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը թուլանում է, և չափազանց անորոշ են աշխատաշուկայի զարգացման հեռանկարները

Արմինֆո.Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը շարունակում է թուլանալ ՝ մոտենալով երկարաժամկետ կայուն աճի գնահատման մակարդակին, իսկ աշխատաշուկայում պահպանվում է զարգացման առումով բարձր անորոշությունը: Այդ մասին փետրվարի 4-ին հայտարարել է ՀՀ Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը՝ վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի 0,25 տ.կ. - ով ՝ մինչեւ 6,75 տոկոս հերթական իջեցման առնչությամբ հրավիրված մամուլի ասուլիսում ներկայացնելով ԿԲ խորհրդի այդ որոշման հիմնավորումը:

 

Նա նշել է, որ 2024թ. չորրորդ եռամսյակում տնտեսական ակտիվության աճը պայմանավորված է եղել ծառայությունների, շինարարության և առևտրի ոլորտների բարձր աճով։ Դրա վրա շարունակում էին ազդել որոշ կարճաժամկետ գործոններ, որոնք պարունակում էին զգալի անորոշություն տնտեսական աճի կայունության, երկարաժամկետ հեռանկարների, ինչպես նաև ներքին պահանջարկի ապագա միտումների վերաբերյալ: Անորոշությունն աճել է պահանջարկի վրա հարկաբյուջետային քաղաքականության հավանական ազդեցության ուղղության և մասշտաբի առնչությամբ: Աշխատաշուկայի պայմանները շարունակել են վատթարանալ, ինչն իր արտացոլումն է գտել աշխատավարձերի աճի, բարձր գներով բնութագրվող ծառայությունների ոլորտում եւ գնաճային սպասումների որոշակի նվազման մեջ:

 

2025 թ-ի առաջին եռամսյակում համաշխարհային և Հայաստանի հիմնական գործընկեր երկրներում տնտեսական աճի դանդաղման ռիսկերը պահպանվում են: Գործընկեր երկրներում գնաճը որոշակիորեն ընդլայնվել է, իսկ կոշտ գներով բնութագրվող ապրանքների և ծառայությունների գների աճը դեռևս մնում է թիրախային մակարդակից զգալի բարձր: Միջազգային ապրանքահումքային շուկաներում գների աճի և առաջարկի արժեշղթաների հնարավոր խաթարման տեսանկյունից ռիսկերը պահպանվում են՝ պայմանավորված հիմնականում միջազգային առևտրային հարաբերություններում աճող լարվածությամբ:

Միաժամանակ, գործընկեր երկրներում՝ հատկապես ԱՄՆ-ում, աշխատաշուկայի պայմանները մնում են խիստ: Այս պայմաններում հավանական է, որ առաջատար երկրների կենտրոնական բանկերն առաջիկայում կշարունակեն քաղաքականության տոկոսադրույքների աստիճանական, նախկին սպասումների համեմատությամբ ավելի դանդաղ նվազեցումը՝ պահպանելով դրամավարկային համեմատաբար խիստ պայմանները: Արդյունքում՝ արտաքին հատվածից ՀՀ տնտեսության վրա ակնկալվում են թույլ գնաճային ազդեցություններ:

 

2024 թվականի չորրորդ եռամսյակում Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը շարունակել է մոտենալ երկարաժամկետ կայուն աճի գնահատվող մակարդակին: Տնտեսական ակտիվության աճին մեծապես նպաստել է ծառայությունների, շինարարության և առևտրի ճյուղերի բարձր աճը: Այն շարունակել է կրել որոշ կարճաժամկետ գործոնների ազդեցությունը՝ պարունակելով էական անորոշություններ տնտեսական աճի կայունության, երկարաժամկետ հեռանկարի, ինչպես նաև ներքին պահանջարկի հետագա միտումների վերաբերյալ: Մեծացել է անորոշությունը հարկաբյուջետային քաղաքականության՝ պահանջարկի վրա հավանական ազդեցության ուղղության և չափի շուրջ։ Աշխատաշուկայի պայմանները շարունակել են թուլանալ՝ արտահայտվելով աշխատավարձերի աճի, կոշտ գներով բնութագրվող ծառայությունների գնաճի և գնաճային սպասումների որոշակի նվազմամբ:

 

Բարձր անորոշության պայմաններում, հաշվի առնելով գների կայունության նպատակին հասնելու իր հանձնառությունը, Խորհուրդն իր քննարկումների ընթացքում դիտարկում է բազմաթիվ սցենարներ: Մի կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ (Ա տիպի), որոնց հիմքում ընկած զարգացումները, այդ թվում՝ համաշխարհային տնտեսությունում գնաճային միջավայրի հնարավոր ընդլայնման, ինչպես նաև երկարաժամկետ տոկոսադրույքների վերաբերյալ անորոշությունները, պահանջում են քաղաքականության՝ շուկայական սպասումների համեմատությամբ ավելի կոշտ արձագանք՝ գների կայունության նպատակի ապահովման ռիսկերը կառավարելու համար։ Մյուս կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ (Բ տիպի), այդ թվում՝ կապված տնտեսական աճի աստիճանական դանդաղման, պահանջարկի թուլացման և ցածր գնաճային միջավայրի երկար պահպանման ռիսկերի հետ: Դա ենթադրում է քաղաքականության տոկոսադրույքի՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի արագ և մեծ չափով նվազման ուղի՝ միջնաժամկետ հորիզոնում պահանջարկը կարգավորելու և գնաճը նպատակային ցուցանիշի շուրջ կայունացնելու համար:

 

Արդյունքում՝ հավասարակշռելով վերը նշված երկու ուղղությամբ ռիսկերը՝ ՀՀ ԿԲ խորհուրդը որոշեց շարունակել տոկոսադրույքների՝ դանդաղ տեմպերով աստիճանական նվազեցումը։ Խորհուրդը կշարունակի մշտադիտարկել տնտեսության զարգացման սցենարները և պատրաստ է ձեռնարկել համարժեք գործողություններ՝ միջնաժամկետ հորիզոնում գնաճի 3% նպատակի և գների կայունության ապահովման համար:

 

Տնտեսական իրավիճակի ամփոփագիր 

 

Համաշխարհային տնտեսություն. 2024 թ. 4-րդ եռամսյակում հիմնական գործընկեր երկրներում շարունակել են արձանագրվել ոչ միանման տնտեսական զարգացումներ: ԱՄՆ-ում և Ռուսաստանում բարձր տնտեսական ակտիվությունը պահպանվել է, որին մեծապես նպաստել է ներքին սպառման՝ հատկապես ծառայությունների, բարձր աճը: Չինաստանում, չնայած տնտեսական աճը որոշակի արագացել է՝ ձևավորվելով թիրախային մակարդակի շուրջ, կառուցվածքային խնդիրներով պայմանավորված ներքին թույլ պահանջարկի միջավայրը պահպանվում է: Իսկ Եվրոգուտում, որոշ կարճաժամկետ գործոնների չեզոքացումից հետո աճն էականորեն դանդաղել է: Համաշխարհային տնտեսությունում, ընդհանուր առմամբ, պահպանում են ակտիվության դանդաղման ռիսկերը:

 

ԱՄՆ-ում տնտեսության հիմնարարների շուրջ բարձր անորոշությունը պահպանվում է: Չնայած վերջին եռամսյակների ընթացքում շուկայական տոկոսադրույքների բարձր մակարդակներին, սպառումը ԱՄՆ-ում շարունակում է աճել բարձր տեմպերով՝ նպաստելով բարձր տնտեսական աճի պահպանմանը: Այսպես, 2024թ. չորրորդ եռամսյակում տնտեսական աճը որոշակիորեն դանդաղել է՝ ձևավորվելով 2.3%-ի շուրջ, սակայն մասնավոր սպառման աճի նպաստումը կազմել է մոտ 2.8 տոկոսային կետ՝ վկայելով բարձր ներքին պահանջարկի պահպանման մասին: Զուգահեռաբար, ֆինանսական ակտիվների գները պահպանվում են բարձր մակարդակներում՝ ստեղծելով պահանջարկի հետագա ընդլայնման ռիսկեր։ Այս պայմաններում ընդհանուր գնաճը որոշակիորեն ավելացել է, իսկ հիմնարար գնաճը բնութագրող որոշ ցուցանիշներ, այդ թվում՝ կոշտ գներով բնութագրվող ապրանքների գնաճը և աշխատավարձերի աճը ձևավորվում են թիրախային մակարդակից զգալիորեն բարձր: Գնաճային միջավայրի լրացուցիչ ընդլայնում կարելի է ակնկալել նաև արտաքին առևտրային քաղաքականության խստացման արդյունքում:

 

Պահպանվում են ռիսկերը, հատկապես միջնաժամկետ հատվածում, հարկաբյուջետային քաղաքականության առավել խթանող դիրքի ձևավորման տեսանկյունից: Սա ևս մեկ մարտահրավեր է դրամավարկային քաղաքականության համար ոչ միայն կարճաժամկետ գնաճային ազդեցությունների, այլև պարտքային բեռի ավելի բարձր ուղեգծի ձևավորման պարագայում չեզոք տոկոսադրույքի վրա ազդեցության համատեքստում: Վերոնշյալ զարգացումները շարունակում են որոշակի խնդիրներ ստեղծել դրամավարկային մարմինների համար՝ գնաճը վերջնականապես թիրախին մոտեցնելու և գների կայունության հանձնառության ապահովման տեսանկյունից:

 

Մյուս կողմից՝ դեռևս խիստ դրամավարկային և վարկավորման պայմանների միջավայրում պահպանվում են աշխատաշուկայի հետագա, անցանկալի թուլացման ռիսկեր։ Այդուհանդերձ, հարկ է նշել, որ այս ուղղությամբ ռիսկերը վերջին շրջանում էականորեն թուլացել են: Այս պարագայում, ԱՄՆ ԴՊՀ-ն որոշեց քաղաքականության տոկոսադրույքը թողնել անփոփոխ: Հարկ է նաև նշել, որ ԴՊՀ քաղաքականության տոկոսադրույքի ուղեգծի վերաբերյալ ֆինանսական շուկաների սպասումները վերջին շրջանում բարձրացման ուղղությամբ են: Պահպանվում են երկարաժամկետ չեզոք տոկոսադրույքի հետ կապված անորոշությունները, ինչն իր ազդեցությունը կարող է ունենալ ինչպես ԱՄՆ ԴՊՀ-ի քաղաքականության ապագա ուղեգծի, այնպես էլ երկարաժամկետ տոկոսադրույքների ու զարգացող երկրներում կապիտալի հոսքերի վրա:

 

Եվրոպական կենտրոնական բանկը 2025 թ. փետրվարին նվազեցրել է քաղաքականության տոկոսադրույքը ևս 25 բազիսային կետով՝ սահմանելով 2.9%։ Եվրոգոտում ինչպես կարճաժամկետ, այնպես էլ միջնաժամկետ հատվածում աճի հեռանկարը և կառուցվածքը, հատկապես արդյունաբերության ոլորտում, շարունակում են մնալ մտահոգիչ։ Ընդհանուր գնաճը որոշակիորեն ընդլայնվել է, սակայն ձևավորվել է թիրախին մոտ մակարդակում՝ արդյունաբերական ապրանքների թույլ գնաճի հաշվին, իսկ ծառայությունների գնաճը պահպանվել է բարձր մակարդակում՝ արտահայտելով տնտեսության տարբեր հատվածներում զարգացումների միջև բարձր բևեռացվածությունը։ Սա էական մարտահրավեր է ԵԿԲ քաղաքականության ճշգրտման արագության և գնաճի նպատակի կայուն ապահովման տեսանկյունից: Եվրոգոտում և Չինաստանում թույլ ներքին պահանջարկի պահպանման ռիսկերը մնում են համաշխարհային տնտեսության՝ ավելի թույլ հեռանկարի վերաբերյալ հիմնական անորոշության աղբյուրը:

 

Ռուսաստանում բարձր տնտեսական ակտիվությունը դեռևս պահպանվում է, որին շարունակում են նպաստել ինչպես խթանող հարկաբյուջետային քաղաքականությունը, այնպես էլ մասնավոր ծախսումների զգալի աճը: Աշխատանքի շուկայում լարվածությունը պահպանվում է։ Այս համատեքստում, չնայած Ռուսաստանի ԿԲ-ի կողմից քաղաքականության պայմանների զգալի խստացմանը, գնաճի կարգավորման ուղղությամբ էական առաջընթաց դեռևս չի նկատվում։ Մյուս կողմից՝ աստիճանաբար խստացող արևմտյան պատժամիջոցները, մասնավորապես՝ ԱՄՆ կողմից ռուսական «ստվերային առևտրային նավերի» թիրախավորումը, զգալի ռիսկեր են պարունակում ՌԴ տնտեսության միջնաժամկետ հեռանկարի տեսանկյունից, հատկապես խիստ դրամավարկային քաղաքականության երկար պահպանման պայմաններում:

 

Համաշխարհային ապրանքահումքային շուկաներում պարենային ապրանքների գները վերջին ամիսներին կայունացել են: Այդուհանդերձ, ապրանքահումքային շուկաների, հատկապես նավթի շուկայի միջնաժամկետ զարգացումների շուրջ զգալի անորոշությունը պահպանվում է: Արևմտյան երկրների կողմից սահմանված առաստաղից բարձր գնով ռուսական նավթ տեղափոխող «ստվերային առևտրային նավերի» արդյունավետ թիրախավորման պարագայում, նավթի համաշխարհային առաջարկը կարող է որոշակիորեն կրճատվել՝ ունենալով գնաճային ազդեցություններ: Մյուս կողմից՝ համաշխարհային պահանջարկի հետագա թուլացման պարագայում, կարող են արձանագրվել գնանկումային ճնշումներ:

 

Ներքին պահանջարկի պայմաններ. 2024 թ-ի 4-րդ եռամսյակում Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը շարունակել է թուլանալ՝ մոտենալով երկարաժամկետ կայուն աճի գնահատվող մակարդակին: Աճին շարունակել են էական նպաստում ունենալ ծառայությունների, շինարարության և առևտրի ճյուղերը: Հարկ է նշել, որ տնտեսական ակտիվության թուլացումը մեծապես պայմանավորված է արտաքին առևտրային հոսքերի կրճատմամբ: Այդուհանդերձ, աճի կառուցվածքով պայմանավորված՝ համախառն առաջարկի և համախառն պահանջարկի հարաբերական դիրքի վերաբերյալ անորոշությունը պահպանվում է: Տնտեսական ակտիվության աշխուժացում է նկատվում մշակող արդյունաբերության որոշ «ավանդական», օրինակ, սննդի և ծխախոտի արդյունաբերության ճյուղերում։ Այդուհանդերձ, վերոնշյալ ճյուղերի աճի հեռանկարների վերաբերյալ ռիսկերը, պայմանավորված կարողությունների աճի թույլ տեմպերով, պահպանվում են:

 

2022 թ-ից դիտարկվող բարձր արտաքին պահանջարկը աստիճանաբար թուլանում է, ինչն արտահայտվում է 2024թ-ի ընթացքում զբոսաշրջային հոսքերի կրճատմամբ: Որոշակիորեն նվազում են նաև ՌԴ-ից դեպի Հայաստան ոչ առևտրային բնույթի դրամական փոխանցումները: Սա կարող է պայմանավորված լինել վերջին շրջանում ՀՀ և ՌԴ միջև աշխատավարձերի ճեղքի փոքրացման, ՌԴ տնտեսության միջնաժամկետ հեռանկարների շուրջ բարձր անորոշության և միգրացիոն քաղաքականության խստացման պայմաններում դեպի ՌԴ աշխատանքային միգրացիայի կրճատմամբ:

 

Ներքին պահանջարկի պայմանների վերաբերյալ անորոշությունը պահպանվում է: Մանրածախ առևտրի, սպառողական վարկերի, ներքին զբոսաշրջության և ծառայությունների բարձր աճը վկայում է բարձր ներքին պահանջարկի մասին: Այս համատեքստում սպառողական վարկերի տոկոսադրույքները պահպանվում են համեմատաբար բարձր մակարդակում՝ արտահայտելով վերջինիս նկատմամբ բարձր պահանջարկը: Մյուս կողմից՝ դեռևս որոշակիորեն կենտրոնացված տնտեսական աճը, դրամական փոխանցումների շարունակական նվազումը, աշխատաշուկայի պայմանների թուլացումը և ընդհանուր թույլ գնաճային միջավայրը կարող են վկայել համեմատաբար թույլ պահանջարկի միջավայրի մասին: Պահպանվում են անորոշությունները նաև ներքին պահանջարկի հեռանկարի տեսանկյունից: Սա հիմնականում վերաբերում է նախորդ տարիներին մասնավոր հատվածում եկամուտների համեմատությամբ պարտքի բեռի նվազմանը և կուտակված խնայողությունների օգտագործման ուղղություններին: Այս իրավիճակում խնայողությունների օգտագործման ուղղությունից և վարկավորման զարգացումներից կախված՝ համախառն առաջարկի և պահանջարկի վրա ազդեցությունը կարող է տարբեր լինել:

 

Հարկաբյուջետային քաղաքականության՝ ամբողջական պահանջարկի վրա ազդեցության շուրջ անորոշությունը մեծացել է: Վերջինս հիմնականում պայմանավորված է հարկային եկամուտների ծրագրի թերակատարման և, դրան զուգահեռ, սոցիալական աջակցության ծրագրերի իրականացման համար անհրաժեշտ ընթացիկ ծախսերի հնարավոր ավելացման ռիսկերով: Առարկայական են նաև ծախսերը, հատկապես կապիտալ, թերակատարելու, ինչպես նաև դրանց կառուցվածքային առանձնահատկություններով պայմանավորված՝ պահանջարկի վրա ավելի զսպող ազդեցություն ունենալու ռիսկերը:

 

Աշխատանքի շուկա և գնաճ.  Աշխատանքի շուկայի զարգացումների վերաբերյալ բարձր անորոշությունը պահպանվում է: Ըստ 2024 թ-ի 3-րդ եռամսյակում տնային տնտեսությունների աշխատուժի վերաբերյալ իրականացրած հետազոտության արդյունքների` գործազրկության մակարդակը կազմել է 13.8%, շուրջ 2 տոկոսային կետով բարձր նախորդ տարվա նույն եռամսյակի համեմատությամբ: Հաշվի առնելով գործազրկության մակարդակի շուրջ առկա անորոշությունները՝ կարևոր է մշտադիտարկել դրանցից ածանցվող հնարավոր սցենարները։ Մի կողմից՝ վերջինս կարող է մեկնաբանվել որպես տնտեսությունում պահանջարկի պայմանների թուլացման, կարգավորման գործոն՝ հաշվի առնելով, որ գործազրկության մակարդակի մեծացումը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ տեղի է ունեցել զբաղվածների թվի նվազման, այլ ոչ թե աշխատուժի առաջարկի ավելացման հաշվին: Սա համահունչ է նաև 2024 թ. ընթացքում նկատվող օտարերկրյա աշխատողների որոշակի արտահոսքի և աշխատավարձերի աճի տեմպերի դանդաղման հետ: Մյուս կողմից՝ պաշտոնապես գրանցված աշխատողների թիվը (ըստ ՊԵԿ տվյալների բազայի) շարունակել է աճել՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ 2024 թ-ի սեպտեմբերին՝ մոտ 41.2 հազարով: Վերջինս վկայում է տնտեսությունում աշխատանքի շուկայի ավելի խիստ պայմանների առկայության մասին: Այս համատեքստում, որպես այլընտրանքային մեկնաբանություն, գրանցված աշխատողների թվի աճը կարող է ենթադրել աշխատանքի շուկայի ստվերային հատվածի աստիճանական նվազում և ֆորմալ զբաղվածության աճ:

 

Վերջին ամիսներին նկատվել է մասնավոր հատվածի աշխատավարձերի աճի որոշակի արագացում, մեծամասամբ արտահայտելով ֆինանսական ոլորտում աշխատավարձերի բարձր աճը, իսկ առանց ֆինանսական ոլորտի մասնավոր աշխատավարձերի աճը գտնվում է 5%-ի շուրջ, արտադրողականության աճի և գնաճի թիրախին համահունչ մակարդակներից ցածր: Միջնաժամկետում ու երկարաժամկետում աշխատաշուկայի պայմանների և շուկայից բխող ճնշումների հետագա թուլացման աղբյուր կարող է լինել նաև աշխատուժի առաջարկի հնարավոր լրացուցիչ ընդլայնումը: Այստեղ հիմնական անորոշությունը կապված է Ռուսաստանի տնտեսության աճի հեռանկարի շուրջ բարձր անորոշության պայմաններում դեպի ՌԴ ՀՀ աշխատանքային միգրանտների հոսքի նվազման և ներքին տնտեսությունում աշխատանքի շուկային ինտեգրման հնարավորության հետ:

 

2024 թ-ի չորրորդ եռամսյակում տնտեսությունում թույլ գնաճային միջավայրը պահպանվել է՝ մեծամասամբ պայմանավորված արտաքին հատվածից ներմուծվող արդյունաբերական ապրանքների և տեղական պարենային ապրանքների գնանկմամբ: Ներմուծվող ոչ պարենային ապրանքների գնանկումը մեծապես պայմանավորված է Չինաստանի տնտեսությունում արձանագրվող արտադրողների գների շարունակական անկմամբ: Այս իրավիճակում, 2023 թվականի ապրիլից 12-ամսյա գնաճը պահպանվել է թիրախից ցածր մակարդակում՝ 2024 թվականի դեկտեմբերին կազմելով 1.5%: Հարաբերականորեն կոշտ գներով բնութագրվող ոչ արտահանելի ապրանքների գնաճը, որը հիմնականում բնութագրում է ներքին պահանջարկով պայմանավորված գների վարքագիծը, պահպանվել է համեմատաբար կայուն մակարդակում՝ կազմելով տ/տ 2.4%: Վերջինիս շարունակում է բացասաբար նպաստել արտաքին

Դրամավարկային քաղաքականության հաղորդագրություն | 2025թ․ փետրվար 5

պահանջարկի աստիճանական կարգավորումը, ինչն արտահայտվում է հիմնականում հյուրանոցային ծառայությունների և բնակարանների վարձակալության գների աստիճանական նվազմամբ:

 

Այս պայմաններում, գնաճային սպասումները շարունակել են նվազել՝ մոտենալով թիրախային մակարդակին: Դրա մասին են վկայում ինչպես երկար ժամանակ պահպանվող ցածր գնաճային միջավայրը, այնպես էլ տնային տնտեսությունների շրջանում անցկացվող հարցումները:

 

Դրամավարկային քաղաքականություն. ՀՀ ԿԲ վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի վերաբերյալ շուկայի մասնակիցների կողմից սպասումները նախորդ հարցումների համեմատությամբ որոշակիորեն ճշգրտվել են ներքևի ուղղությամբ և արտահայտում են առաջիկա 8 որոշումների ընթացքում վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի աստիճանական նվազման ուղեգիծը: Եկամտաբերության կորի կարճաժամկետ և միջնաժամկետ հատվածները, քաղաքականության տոկոսադրույքի նախորդ որոշումներից հետո, տեղաշարժվել են ներքև: Միաժամանակ, ըստ ԿԲ գնահատման, եկամտաբերության կորի ընթացիկ ցուցանիշներում, բացի տոկոսադրույքի վերաբերյալ շուկայի սպասումներից, գնանշված են ռիսկի տարբեր գործոններ:

 

Հայաստանում երկրի ռիսկի հավելավճարը վերջին ամսվա ընթացքում, հիմնականում պայմանավորված Մերձավոր Արևելքի հակամարտության շուրջ արձանագրված դրական զարգացումներով նվազել է և պահպանվում է երկրի հիմնարարներով պայմանավորված երկարարաժամկետ կայուն մակարդակից զգալիորեն ցածր։ Այդուհանդերձ, վերջինս պարունակում է պարտքի կայունության, աշխարհաքաղաքական, այդ թվում՝ սահմանային լարվածության և տարածաշրջանային զարգացումների վերաբերյալ անորոշություններ։ Այս համատեքստում, երկրի ռիսկի հավելավճարի՝ վերևի ուղղությամբ հնարավոր ճշգրտումը ռիսկեր է պարունակում չեզոք տոկոսադրույքի՝ դեպի վեր վերանայման տեսանկյունից, ինչը, այլ հավասար պայմաններում, առավել խթանող ԴՎՔ դիրքի պարագայում, պարունակում է գերազանցապես գնաճային ռիսկեր: Միևնույն ժամանակ, ՀՀ մակրոտնտեսական կայունությունը և բարձր տնտեսական աճը որոշակի դրական նախադրյալ են երկրի ռիսկայնության հնարավոր վերագնահատման և չեզոք տոկոսադրույքի նվազման տեսանկյունից:

 

ՀՀ ԿԲ-ն, առկա անորոշություններից բխող հնարավոր ռիսկերը խելամիտ կառավարելու նպատակով, կառուցում և դիտարկում է տնտեսական իրավիճակի զարգացման տարբեր սցենարներ: Մի կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ, որոնց հիմքում ընկած զարգացումները պահանջում են քաղաքականության՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի կոշտ արձագանք, միջնաժամկետ հորիզոնում գնաճը նպատակային ցուցանիշի շուրջ կայունացնելու համար։ Նշված սցենարները հիմնականում ներառում են հետևյալ ռիսկերն ու անորոշությունները՝

ԱՄՆ չեզոք տոկոսադրույքի՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի բարձր մակարդակում գտնվելու ռիսկեր,

ՀՀ երկրի ռիսկի հավելավճարի արագ ճշգրտման, ինչպես նաև ռիսկի հավելավճարի հիմնարար մակարդակի աճի սցենարներ,

Ներքին տնտեսությունում ավելցուկային պահանջարկի ձևավորման և դրա երկար պահպանման սցենարներ,

Համաշխարհային տնտեսությունում, տարածաշրջանային հակամարտությունների սրմամբ, առաջատար տնտեսությունների կողմից միմյանց և արտաքին աշխարհի նկատմամբ շոշափելի մաքսատուրքերի սահմանման արդյունքում արժեշղթաների խաթարումներով պայմանավորված՝ գնաճային միջավայրի ընդլայնման ռիսկեր:

Մյուս կողմից՝ Խորհուրդը քննարկել է սցենարներ, որտեղ հնարավոր տնտեսական զարգացումները ենթադրում են քաղաքականության տոկոսադրույքի՝ շուկայի սպասումների համեմատությամբ ավելի արագ նվազման ուղի: Այս տեսակի սցենարները ներառում են հետևյալ ռիսկերն ու անորոշությունները.

 

Համաշխարհային տնտեսության աճի արագ դանդաղման ռիսկեր՝ մեծապես պայմանավորված Չինաստանի և ԵԳ տնտեսություններում առկա խորը, կառուցվածքային խնդիրներով,

 

ՀՀ-ում տնտեսական աճի աստիճանական դանդաղման, պահանջարկի թուլացման և ցածր գնաճային միջավայրի երկար պահպանման ռիսկեր,

 

ՀՀ-ում և ՌԴ-ում աշխատավարձերի ճեղքի հետագա փոքրացմամբ և ՌԴ աճի հեռանկարի շուրջ բարձր անորոշություններով պայմանավորված՝ դեպի ՌԴ ՀՀ սեզոնային միգրացիայի նվազման սցենարներ,

 

Միջնաժամկետ հորիզոնում առաջատար տնտեսությունների կողմից միմյանց նկատմամբ արտաքին առևտրային քաղաքականությունների խստացում և, հետևաբար, միջազգային շուկայում ապրանքների և ծառայությունների ավելցուկային առաջարկի ու գնանկումային միջավայրի ձևավորման սցենարներ, և այլ ռիսկեր ու անորոշություններ:​

ԱՎԵԼԱՑՆԵԼ ՄԵԿՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Ներմուծեք թվանշաններն     


Նորություններ
ԿԲ ղեկավար. 2024 թվականին բիզնես-վարկավորման աճը որոշակի իմաստով թույլ կտա հասնել 2025թ. համար կանխատեսվող տնտեսական ակտիվության մակարդակինԿԲ ղեկավար. 2024 թվականին բիզնես-վարկավորման աճը որոշակի իմաստով թույլ կտա հասնել 2025թ. համար կանխատեսվող տնտեսական ակտիվության մակարդակին
Մարտին Գալստյան. Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը թուլանում է, և չափազանց անորոշ են աշխատաշուկայի զարգացման հեռանկարներըՄարտին Գալստյան. Հայաստանում տնտեսական ակտիվությունը թուլանում է, և չափազանց անորոշ են աշխատաշուկայի զարգացման հեռանկարները
2025 թվականի առաջին ամսվա ընթացքում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները 40.3% - ով գերազանցել են 2024 թվականի ցուցանիշը2025 թվականի առաջին ամսվա ընթացքում Հայաստանի պետական գանձարանի եկամուտները 40.3% - ով գերազանցել են 2024 թվականի ցուցանիշը
Հայաստանում կբացվի Իտալիայի ներդրումների և առևտրի գործակալությունՀայաստանում կբացվի Իտալիայի ներդրումների և առևտրի գործակալություն
Հայաստանի ՀՆԱ աճը 2024 թվականին զգալիորեն ցածր կլինի 2023 թվականի ցուցանիշից.  «Լույս» հիմնադրամՀայաստանի ՀՆԱ աճը 2024 թվականին զգալիորեն ցածր կլինի 2023 թվականի ցուցանիշից.  «Լույս» հիմնադրամ
Հայաստանի գործատուների հանրապետական միությունը ԶՊՄԿ-ի աշխատակիցներին կոչ է անում գնալ կառուցողական բանակցությունների կամ գործադուլ նախաձեռնել օրինական ճանապարհովՀայաստանի գործատուների հանրապետական միությունը ԶՊՄԿ-ի աշխատակիցներին կոչ է անում գնալ կառուցողական բանակցությունների կամ գործադուլ նախաձեռնել օրինական ճանապարհով
Հասարակական տրանսպորտի ուղեվարձի բարձրացումը 0.1% ազդեցություն կունենա գնաճի վրաՀասարակական տրանսպորտի ուղեվարձի բարձրացումը 0.1% ազդեցություն կունենա գնաճի վրա
2024 թվականին Հայաստանը պետական պարտքն ավելացրել է մոտ 1 մլրդ դոլարով2024 թվականին Հայաստանը պետական պարտքն ավելացրել է մոտ 1 մլրդ դոլարով
Հայաստանի կենտրոնական բանկը շարունակում է իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ 7%-ից մինչեւ 6,75%Հայաստանի կենտրոնական բանկը շարունակում է իջեցնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ 7%-ից մինչեւ 6,75%
«Ամունդին» գրեթե բոլոր շուկաներում երկնիշ աճ է ակնկալում։ Ամունդիի Պատվիրակված ներդրումային լուծումների բաժնի համաղեկավար«Ամունդին» գրեթե բոլոր շուկաներում երկնիշ աճ է ակնկալում։ Ամունդիի Պատվիրակված ներդրումային լուծումների բաժնի համաղեկավար
Հայաստանն ու Չեխիան քննարկել են կոշտ կենցաղային թափոնների մշակման ոլորտում փոխգործակցության հնարավորությունըՀայաստանն ու Չեխիան քննարկել են կոշտ կենցաղային թափոնների մշակման ոլորտում փոխգործակցության հնարավորությունը
ԱրմԻնֆո-ն թողարկել է իր ԱրմԻնֆո-ն թողարկել է իր "Հայկական բանկերը քարտային բիզնեսում" 30-րդ տեղեկագիրը
IDBank-ի նոր մասնաճյուղը՝ Արմավիր քաղաքումIDBank-ի նոր մասնաճյուղը՝ Արմավիր քաղաքում
Ամունդի ներդրումային հեռանկարներ 2025 թ․։ Ռիսկերի խելամիտ կառավարման ուղիներ ու ռազմավարական մոտեցումԱմունդի ներդրումային հեռանկարներ 2025 թ․։ Ռիսկերի խելամիտ կառավարման ուղիներ ու ռազմավարական մոտեցում
Վճարի՛ր IDBank-ի Mastercard-ով և ստացի՛ր 5% idcoinՎճարի՛ր IDBank-ի Mastercard-ով և ստացի՛ր 5% idcoin
ՀՀ ֆինանսների նախարարը Նոբելյան մրցանակի դափնեկրի հետ քննարկել է Հայաստանի հարկային քաղաքականությունըՀՀ ֆինանսների նախարարը Նոբելյան մրցանակի դափնեկրի հետ քննարկել է Հայաստանի հարկային քաղաքականությունը
Ամերիաբանկը Եվրոպական ներդրումային բանկից ներգրավել է 105 մլն եվրոյի վարկ՝ ֆինանսավորելու Հայաստանի ՓՄՁ-ներըԱմերիաբանկը Եվրոպական ներդրումային բանկից ներգրավել է 105 մլն եվրոյի վարկ՝ ֆինանսավորելու Հայաստանի ՓՄՁ-ները
2024 թվականին մասնավոր փոխանցումներում սկսել են նշմարվել ոսկուն եւ ադամանդին առնչվող 2024 թվականին մասնավոր փոխանցումներում սկսել են նշմարվել ոսկուն եւ ադամանդին առնչվող "գորշ գործարքներ" Հոնկոնգի, ԱՄԷ-ի եւ մի շարք օֆշորային գոտիների հետ
2024 թվականին ստացած եկամուտների համար Հայաստանում պետք է հաշվետու լինի մոտ 900 հազար մարդ։ 2023թ. 120 հազար հայտարարատու ֆիզիկական անձանցից հաշվետու է եղել 60 հազարից պակաս ֆիզիկական անձ 2024 թվականին ստացած եկամուտների համար Հայաստանում պետք է հաշվետու լինի մոտ 900 հազար մարդ։ 2023թ. 120 հազար հայտարարատու ֆիզիկական անձանցից հաշվետու է եղել 60 հազարից պակաս ֆիզիկական անձ 
Կոպենհագենում քննարկվել են ԵՄ ածխածնային արտադրանքի ներմուծման սահմանափակումներին առնչվող խնդիրներըԿոպենհագենում քննարկվել են ԵՄ ածխածնային արտադրանքի ներմուծման սահմանափակումներին առնչվող խնդիրները
Պետբյուջեի կատարման նկատմամբ հսկողության իրականացման գործառույթը կվերապահվի Պետական վերահսկողական ծառայությանըՊետբյուջեի կատարման նկատմամբ հսկողության իրականացման գործառույթը կվերապահվի Պետական վերահսկողական ծառայությանը
Հայտարարություն․ԶՊՄԿ-ը կարգապահական պատասխանատվության կենթարկի հրահրիչներինՀայտարարություն․ԶՊՄԿ-ը կարգապահական պատասխանատվության կենթարկի հրահրիչներին
"Արմենալը" նոր ղեկավար ունի
Հայաստանի միջազգային համախառն պահուստները 2024 թվականին աճել են 2,3% - ով՝ մինչև 3,7 մլրդ դոլարՀայաստանի միջազգային համախառն պահուստները 2024 թվականին աճել են 2,3% - ով՝ մինչև 3,7 մլրդ դոլար
ԶՊՄԿ ՓԲԸ ղեկավարությունը մերժում է ընկերության մի շարք աշխատակիցների՝ աշխատավարձերի անիրատեսական բարձրացման պահանջներըԶՊՄԿ ՓԲԸ ղեկավարությունը մերժում է ընկերության մի շարք աշխատակիցների՝ աշխատավարձերի անիրատեսական բարձրացման պահանջները
Երևանի և Մոսկվայի միջև տնտեսական կապերի խզումը կարող է հանգեցնել Հայաստանի ապակայունացման. զեկույցԵրևանի և Մոսկվայի միջև տնտեսական կապերի խզումը կարող է հանգեցնել Հայաստանի ապակայունացման. զեկույց
Նախարար. «Մոդուս գրանում» ընկերությունը կարևոր դեր ունի Հայաստանի ագրոպարենային ոլորտում եւ ունի արտահանման մեծ ներուժՆախարար. «Մոդուս գրանում» ընկերությունը կարևոր դեր ունի Հայաստանի ագրոպարենային ոլորտում եւ ունի արտահանման մեծ ներուժ
Հայաստանն ակնկալում է հայ գինեգործների նոր հաղթանակներ Համտեսի համաշխարհային մրցույթում. ՊապոյանՀայաստանն ակնկալում է հայ գինեգործների նոր հաղթանակներ Համտեսի համաշխարհային մրցույթում. Պապոյան
Հայաստանն ու Իրանը քննարկում են փոխադարձ վարչական օգնության մեխանիզմները՝ մաքսային և հարկային հարցերում                     Հայաստանն ու Իրանը քննարկում են փոխադարձ վարչական օգնության մեխանիզմները՝ մաքսային և հարկային հարցերում                    
Հայաստանի արտարժույթի միջբանկային շուկայում 2025թ. հունվարի 27-31-ը հավասարապես ակտիվ են իրականացվել դոլարային և ռուբլով գործարքներՀայաստանի արտարժույթի միջբանկային շուկայում 2025թ. հունվարի 27-31-ը հավասարապես ակտիվ են իրականացվել դոլարային և ռուբլով գործարքներ
Ակբա բանկը JICA-ի հետ համագործակցությամբ 50 մլն ԱՄՆ դոլար կուղղի ՄՓՄՁ-ների զարգացմանըԱկբա բանկը JICA-ի հետ համագործակցությամբ 50 մլն ԱՄՆ դոլար կուղղի ՄՓՄՁ-ների զարգացմանը
Մհեր Գրիգորյան. Չնայած բոլոր դժվարություններին՝ մենք շարունակում ենք շարժվել արդյունավետ միավորում կառուցելու ուղղությամբՄհեր Գրիգորյան. Չնայած բոլոր դժվարություններին՝ մենք շարունակում ենք շարժվել արդյունավետ միավորում կառուցելու ուղղությամբ
Զախարովա․ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը որոշակի տնտեսական օգուտներ է բերում, որոնք կկորսվեն եվրաինտեգրման դեպքումԶախարովա․ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը որոշակի տնտեսական օգուտներ է բերում, որոնք կկորսվեն եվրաինտեգրման դեպքում
Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը երկու տարում դանդաղել է՝ 14,2%-ից մինչեւ 8%Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը երկու տարում դանդաղել է՝ 14,2%-ից մինչեւ 8%
Հնդկական Micron Instruments ընկերությունը դիտարկում է Հայաստանում արդյունաբերական արտադրության գործարկման հնարավորությունըՀնդկական Micron Instruments ընկերությունը դիտարկում է Հայաստանում արդյունաբերական արտադրության գործարկման հնարավորությունը
Իշխանությունները երկարաձգել են ֆիզիկական անձանց հայտարարագրերի ներկայացման ժամկետը՝ մինչև 2025 թվականի նոյեմբերի 1-ըԻշխանությունները երկարաձգել են ֆիզիկական անձանց հայտարարագրերի ներկայացման ժամկետը՝ մինչև 2025 թվականի նոյեմբերի 1-ը
Մենք ԵԱՏՄ-ում էլ վատ չենք ապրում, բայց երկրի բնակչության զգալի մասը այլընտրանք է պահանջում. ՀՀ վարչապետՄենք ԵԱՏՄ-ում էլ վատ չենք ապրում, բայց երկրի բնակչության զգալի մասը այլընտրանք է պահանջում. ՀՀ վարչապետ
Հայաստանի էկոնոմիկայի փոխնախարարն ընդունել է AFD պատվիրակությանը՝ երկրի մակրոտնտեսական և ֆինանսական վիճակը գնահատելու համարՀայաստանի էկոնոմիկայի փոխնախարարն ընդունել է AFD պատվիրակությանը՝ երկրի մակրոտնտեսական և ֆինանսական վիճակը գնահատելու համար
Պետությունը կաջակցի հայ վերամշակողների ելքին դեպի ԵՄ և Միացյալ Թագավորության շուկաՊետությունը կաջակցի հայ վերամշակողների ելքին դեպի ԵՄ և Միացյալ Թագավորության շուկա
Մի բան կա, որ հայտարարագրման շրջանակներում հարկելու ենք․ՓաշինյանՄի բան կա, որ հայտարարագրման շրջանակներում հարկելու ենք․Փաշինյան
Հայաստանում կխստացվի հարկային վերահսկողությունը էներգետիկ եւ ջրային ոլորտներում ընկերությունների գործունեության նկատմամբՀայաստանում կխստացվի հարկային վերահսկողությունը էներգետիկ եւ ջրային ոլորտներում ընկերությունների գործունեության նկատմամբ
Հայաստանն ու Գերմանիան նախանշել են հետագա քայլերը՝ տեխնոլոգիական հատվածում համագործակցության խորացման համարՀայաստանն ու Գերմանիան նախանշել են հետագա քայլերը՝ տեխնոլոգիական հատվածում համագործակցության խորացման համար
Հայաստանում մոլիբդենի արտահանման ռազմավարություն է մշակվել Հայաստանում մոլիբդենի արտահանման ռազմավարություն է մշակվել
.Հայաստանի Կենտրոնական բանկը 23 տարի անց ավարտել է .Հայաստանի Կենտրոնական բանկը 23 տարի անց ավարտել է "Արդշինբանկ"ԲԲԸ-ի սնանկացման գործընթացը
ԶՊՄԿ-ը բաժնետերերին շահաբաժիններ կվճարի 2023 թվականի աշխատանքի արդյունքներովԶՊՄԿ-ը բաժնետերերին շահաբաժիններ կվճարի 2023 թվականի աշխատանքի արդյունքներով
Զբոսաշրջության կոմիտեն մտադիր է ներդնել Պետական երաշխիքների ինստիտուտ ՝ զբոսաշրջիկների շահերը պաշտպանելու համարԶբոսաշրջության կոմիտեն մտադիր է ներդնել Պետական երաշխիքների ինստիտուտ ՝ զբոսաշրջիկների շահերը պաշտպանելու համար
Օվերչուկ. ԵՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը կհանգեցնի այդ երկրի համար ԵԱՏՄ շուկայի փակմանՕվերչուկ. ԵՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունը կհանգեցնի այդ երկրի համար ԵԱՏՄ շուկայի փակման
Կոշտ հարկային գործիքակազմի կիրառումը կարող է վնաս հասցնել տնտեսությանը. ՊԵԿ նախկին ղեկավարԿոշտ հարկային գործիքակազմի կիրառումը կարող է վնաս հասցնել տնտեսությանը. ՊԵԿ նախկին ղեկավար
Նիկոլ Փաշինյանը չի մեկնի Ղազախստան՝ ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի նիստինՆիկոլ Փաշինյանը չի մեկնի Ղազախստան՝ ԵԱՏՄ միջկառավարական խորհրդի նիստին
Հայաստանում հարցվածների կեսից ավելին չգիտի, թե ինչպես լրացնել եկամուտների մասին աղմկահարույց հայտարարագիրը. MPG հարցումՀայաստանում հարցվածների կեսից ավելին չգիտի, թե ինչպես լրացնել եկամուտների մասին աղմկահարույց հայտարարագիրը. MPG հարցում
Էկոնոմիկայի նախարարությունը հայ գինեգործներին առաջարկում է իրենց վրա վերցնել միջազգային մասնագիտացված ցուցահանդեսներին մասնակցության ծախսերի մի մասըԷկոնոմիկայի նախարարությունը հայ գինեգործներին առաջարկում է իրենց վրա վերցնել միջազգային մասնագիտացված ցուցահանդեսներին մասնակցության ծախսերի մի մասը
Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարությունը և Wizz Air-ը դիտարկել են նոր երթուղիների գործարկման և չվերթների հաճախականության ավելացման հնարավորություններըՀայաստանի էկոնոմիկայի նախարարությունը և Wizz Air-ը դիտարկել են նոր երթուղիների գործարկման և չվերթների հաճախականության ավելացման հնարավորությունները
Բաբկեն Թունյանն ապատեղեկատվություն է որակում բանկային գաղտնիքի ինստիտուտի փլուզման մասին տեղեկատվությունըԲաբկեն Թունյանն ապատեղեկատվություն է որակում բանկային գաղտնիքի ինստիտուտի փլուզման մասին տեղեկատվությունը
ՀՀ զբոսաշրջության կոմիտեի նախագահը համագործակցության հարցեր է քննարկել ՄԱԿ զբոսաշրջության գլխավոր քարտուղարի հետՀՀ զբոսաշրջության կոմիտեի նախագահը համագործակցության հարցեր է քննարկել ՄԱԿ զբոսաշրջության գլխավոր քարտուղարի հետ
ՎԶԵԲ-ը հայտնում է 2024 թվականին Հայաստանում ներդրումների ռեկորդային բարձր մակարդակի մասինՎԶԵԲ-ը հայտնում է 2024 թվականին Հայաստանում ներդրումների ռեկորդային բարձր մակարդակի մասին
Վարդան Ջհանյան. ԶՊՄԿ-ին համարժեք երկու-երեք հանքարդյունաբերական նախագծեր կարող են արմատապես փոխել Հայաստանի տնտեսական իրավիճակըՎարդան Ջհանյան. ԶՊՄԿ-ին համարժեք երկու-երեք հանքարդյունաբերական նախագծեր կարող են արմատապես փոխել Հայաստանի տնտեսական իրավիճակը
Հաշվեքննիչ պալատի նախագահն առաջարկում է չեղարկել կամ հետաձգել եկամուտների հայտարարագրման մասին օրենքի գործողությունըՀաշվեքննիչ պալատի նախագահն առաջարկում է չեղարկել կամ հետաձգել եկամուտների հայտարարագրման մասին օրենքի գործողությունը
Կոնվերս Բանկը լավագույնն է ճանաչվել Mastercard-ի «Excellence in Payment Channels» անվանակարգումԿոնվերս Բանկը լավագույնն է ճանաչվել Mastercard-ի «Excellence in Payment Channels» անվանակարգում
Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը երրորդ տարին անընդմեջ գլխավորում է Հայաստանի խոշոր հարկատուների ցանկըԶանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը երրորդ տարին անընդմեջ գլխավորում է Հայաստանի խոշոր հարկատուների ցանկը
Հայաստանում ընդամենը երկու ընկերություն է դարձել արժեթղթերի թողարկման եւ վարկանիշավորման աջակցության պետական ծրագրի շահառու ՝ դրա գործունեության 1,5 տարվա ընթացքումՀայաստանում ընդամենը երկու ընկերություն է դարձել արժեթղթերի թողարկման եւ վարկանիշավորման աջակցության պետական ծրագրի շահառու ՝ դրա գործունեության 1,5 տարվա ընթացքում
Կարդալ ավելին
Արտ. փոխարժեքները
04.02.2025
RUB3.990.00
USD396.71-0.28
EUR409.963.28
GBP492.874.02
CAD275.154.61
JPY25.56-0.06
CNY54.76-0.03
CHF436.573.79