Հայաստանի ԿԲ-ը կանխատեսում է 2025-2027 թվականներին տնտեսական աճի տեմպերի պահպանում 5-5,2 %-ի միջակայքում

Արմինֆո. ՀՀ Կենտրոնական բանկի գնահատմամբ՝ 2024 թվականին արձանագրված տնտեսական աճի տեմպը որոշ չափով կպահպանվի նաև 2025-2027 թվականներին՝ տատանվելով 5-5,2%-ի միջակայքում: Նման տնտեսական զարգացում է նախատեսում  ՀՀ ԿԲ "Ֆինանսական կայունություն 2024թ" հաշվետվության՝ բանկերի սթրես-թեստավորման արդյունքների բաժնում ներկայացված բազային սցենարը:

Միևնույն ժամանակ, սթրեսային սցենարը ենթադրում է ՀՆԱ-ի աճի տեմպերի նվազում դիտարկվող եռամյա ժամանակահատվածի առաջին տարում՝ մինչև 8% անկում, որից հետո տարեկան աստիճանական բարելավումը թույլ կտա հասնել 8,3% աճի մինչև այս հորիզոնի վերջը:

ՀՀ ԿԲ սթրեսային սցենարը ենթադրում է մի քանի անբարենպաստ արտաքին իրադարձությունների միաժամանակյա առաջացում, որոնց ընդհանուր ազդեցությունը կարող էր հանգեցնել Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպերի կտրուկ նվազման: Մասնավորապես, խոսքը Հայաստանի հարևան տարածաշրջաններում իրավիճակի հնարավոր սրման և դրա հետևանքով անկայունության մեծացման մասին է, ինչը նաեւ կուղեկցվի աշխարհաքաղաքական լարվածության այլ օջախներում իրավիճակի վատթարացմամբ: Նշված իրադարձությունների հետ մեկտեղ կարող է առաջանալ մատակարարման առկա շղթաների խախտում ՝ տարբեր գործընկեր երկրների միջև առևտրային հակամարտությունների սրման, մաքսատուրքերի բարձրացման, հաստատված առևտրային հոսքերի խախտման և այլ դրսևորումների հետևանքով։

Սթրեսային սցենարում նշված խնդիրները կազդեն, մի կողմից, ներմուծման առևտրային շղթաների ամբողջականության, մյուս կողմից, Հայաստանից արտահանման ծավալների և ընդհանուր տնտեսական ակտիվության վրա։ Նկարագրված հիպոթետիկ զարգացումների դեպքում երկրի ֆինանսական շուկայում կարձանագրվի դրամի փոխարժեքի արժեզրկում ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ, ինչը ներմուծվող ապրանքների գների աճի հետ համատեղ կստեղծի զգալի գնաճային ճնշում: Տնտեսական պայմանների վատթարացումը և անորոշության աճը կհանգեցնեն երկրի ռիսկի բարձրացման, ինչը կարտահայտվի տոկոսադրույքների աճով։ Ի պատասխան գնաճային ճնշումների՝ Կենտրոնական բանկի ենթադրյալ արձագանքը կարող է դրսևորվել առանցքային տոկոսադրույքի բարձրացմամբ, որը նույնպես կուղեկցվի եկամտաբերության կորի հնարավոր հակադարձմամբ:

Բացի այդ, ենթադրվում է նաեւ, որ Հայաստանում անշարժ գույքի եւ հիփոթեքի շուկաներում ակտիվության կտրուկ անկում կարձանագրվի, որը կարող է բացասաբար ազդել, մի կողմից, բանկային համակարգի եկամուտների, մյուս կողմից, բնակչության սպառման մակարդակի վրա: Նշված բոլոր գործոնների համախառն ազդեցությունը կհանգեցնի Հայաստանի տնտեսական աճի տեմպերի էական նվազման։ Ընդ որում, ցնցումները հիմնական ազդեցություն կունենան 2025-2026 թվականներին, որից հետո դրանց ազդեցությունն աստիճանաբար կվերանա, և կսկսվի տնտեսական ակտիվության տեմպերի հետևողական վերականգնում։

Բազային սցենարով ՀՆԱ-ի աճը 2025 թվականին կդանդաղի մինչև 5,2 տոկոս, այնուհետև 2026 թվականին ՝ մինչև 5 տոկոս՝ պահպանելով այդ տեմպերը 2027 թվականին։ Ընդ որում, սթրեսային սցենարը նախատեսում է ՀՆԱ-ի անկում արդեն 2025 թվականին՝ 7,3 տոկոսով, այդ տեմպերի դանդաղմամբ 2026 թվականին՝ մինչեւ 7,1 տոկոս, 2027 թվականին հասնելով 8,3 տոկոս աճի։

Գնաճը 2024 թվականի 1,5%-ից, ըստ բազային սցենարի, 2025 թվականին կբարձրանա մինչև թիրախային 3%, պահպանելով այդ մակարդակը 2026 թվականին, որից հետո 2027 թվականին մի փոքր կբարձրանա՝ մինչև 3,4%, իսկ սթրեսային սցենարով 2025 թվականին կարող է հասնել 11% - ի՝ 2026 թվականին աստիճանական անկմամբ մինչև 7,9%, իսկ 2027 թվականին՝ մինչեւ 4,6%։

Վարկավորման աճը 2024 թվականի 25,5%-ից, ըստ բազային սցենարի, կդանդաղի մինչև 15% 2025 թվին, այնուհետև՝ մինչև 12% 2026 թվին, և մինչև 10%՝ 2027 թվին, իսկ ըստ սթրեսային սցենարիով, 2025 թվին սպասվում է լճացում (0%), բայց հետո 2026 թվին կհաջորդի հասնել 5% աճի՝ 2027 թվին տեմպերի մինչև 10% արագացմամբ։

Բանկերի զուտ շահույթը, ըստ բազային սցենարի, 2025 թվականին մի փոքր կաճի մինչև 339.3 մլրդ դրամ, 2026 թվականին մինչև 360.3 մլրդ դրամ, և 2027 թվականին մինչև 366.4 մլրդ դրամ ավելացմամբ, իսկ ըստ սթրեսային սցենարի, 2025 թվականին սպասվում է 133.6 մլրդ դրամի վնաս՝ արդեն 2026 թվականին հասնելով 96.7 մլրդ դրամի շահույթի՝ 2027 թվականին հետագա աճով՝ մինչև 213.1 մլրդ դրամ։ Եվ այսպես, բազային սցենարը 2025-2027թթ. համար ենթադրում է շահույթի տարեկան աճ, սակայն՝ դանդաղ տեմպերով, իսկ սթրեսային սցենարով այդ ժամանակահատվածի վերջում ձեռք բերված շահույթը հեռու կլինի նախասթրեսային նշաձողից (336.4 մլրդ դրամ 2024թ.)։

Նշենք, որ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) և Համաշխարհային բանկի (ՀԲ)  այս տարվա ապրիլին թարմացված կանխատեսումները Հայաստանի համար 2025 թվականին կանխատեսում են ՀՆԱ-ի աճի գրեթե համանման արգելակում, համապատասխանաբար, մինչև 4,5% և 4%, ընդ որում, ՀԲ-ն ակնկալում է 2026 թվականին տեմպերի արագացում մինչև 4,2%: Ասիական զարգացման բանկը (ԱԶԲ), ըստ կանխատեսման ապրիլյան թարմացման, 2025 թվականին ակնկալում է Հայաստանի ՀՆԱ-ի 5% աճ ՝ 2026 թվականին տեմպերի դանդաղմամբ մինչև 4,7%: Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ) 2025 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի գրեթե նույնպիսի դանդաղում է կանխատեսում՝ մինչև 4,7%, իսկ 2026-2027թթ. տեմպերը կտատանվեն 4-5% միջակայքում։ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճը 2024 թվականին դանդաղել է մինչև 5,9% (2024 թվականի 8,3% - ից և 2023 թվականի 12,6% - ից)՝ գերազանցելով 10,193 տրլն դրամը (26 մլրդ դոլար)։ 2025 թվականի բյուջեի նախագծում ամրագրված է ՀՆԱ-ի 5.1% աճ։