«Մենք ստացել ենք երկու ԱԷԿ-ի հզորություն։ Հիմա հարցն այն է, թե ինչպես դա կառավարել»․Փաշինյան

Արմինֆո.Տնտեսության ներսում կան որոշակի կառուցվածքային խնդիրներ, մայիսին կրճատվել է էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ։ Այդ մասին  հունիսի 26-ին կառավարության նիստում հայտարարել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։

Կառավարության հաղորդագրության համաձայն, արձագանքելով,  ՏԿԵ նախարար Դավիթ Խուդաթյանը նշել է, որ նվազումը պայմանավորված է ինքնավար կայանների արտադրությամբ, երբ, հիմնականում, փոքր տնտեսությունները՝ մինչև 15 կվտ, իրենց արտադրածը սպառում են, և դա չի արտացոլվում արտադրանքի ընդհանուր ծավալի մեջ: Ըստ նախարարի՝ վերջին տարիներին արևային կայանների թիվն էականորեն ավելացել է, և այս պահին ունենք տեղադրված արդեն շուրջ 770 Մվտ հզորությամբ կայաններ, ինչը մեր ատոմային էներգակայանի կրկնակի հզորությունն է:

Նիկոլ Փաշինյանը կարևորել է այդ հանգամանքը և հիշեցրել, որ 2018-2020 թվականներին ակտիվ քննարկվում էր էներգետիկ աղբյուրների դիվերսիֆիկացման հարցը, և այս ընթացքում վերականգնվող արևային էներգիայով գրեթե երկու ատոմակայանի հզորության արևային հզորություններ են գեներացվել: Վարչապետը այն համարել է լուրջ ձեռքբերում: «Իհարկե, էներգետիկ ոլորտի կառավարման առումով որոշակի նոր իրավիճակ է առաջացել, որտեղ ադապտացվելու կառավարման խնդիրներ կան, բայց ինքնին այդ ցուցանիշը չափազանց կարևոր եմ համարում: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ չնկատելով՝ երկու ատոմակայան ենք ստացել, և հարց է՝ այդ երկու ատոմակայանն ինչպե՞ս կառավարենք. դա երկրորդ խնդիրն է», - նշել է Փաշինյանը:

Ավելի վաղ ԱրմԻնֆո-ն հաղորդել էր, որ այսօր հանրապետությունում կա շուրջ 39 հազար ինքնավար կայան՝ 510 մեգավատ ընդհանուր հզորությամբ, ինչը ավելի է, քան ատոմակայանի գործող էներգաբլոկի սահմանված հզորությունը, նույնիսկ, արդիականացումից հետո (448,25 ՄՎտ)։ Ընդ որում, դրանց թիվը շարունակում է աճել՝ ամսական միջինը 15 ՄՎտ - ով։ Եվս 370,1 ՄՎտ գեներացվում է 84 արևային կայանների կողմից (դրանցից մեկը "Մասրիկ-1" արդյունաբերական կայանն է ՝ 55 ՄՎտ հզորությամբ): Կառուցվող արևային կայանների գործարկումից հետո հանրապետությունում դրանց քանակը կկազմի 131, իսկ ընդհանուր հզորությունը՝ 614,9 ՄՎտ: Այսպիսով, արեւային արտադրության ընդհանուր ծավալը մոտ ապագայում կարող է հաղթահարել 1100 ՄՎտ նշագիծը։

Եվ եթե Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում էր միայն մինչեւ 2030 թվականը երկրի էներգահաշվեկշռում արևային էներգիայի տեսակարար կշիռը հասցնել մինչեւ 15%-ի, ապա 2024 թվականի արդյունքներով ցուցանիշն արդեն հասել է 10,4%-ի, իսկ 2025 թվականի առաջին եռամսյակում արևային էներգիայի բաժինը Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ընդհանուր կառուցվածքում կազմել է 11% ։ Ամսվա կտրվածքով ապրիլին ցուցանիշը հասել է 14,4%-ի (2024թ. ապրիլին՝ 12,8%), իսկ մայիսին՝ 21,9% - ի (նախորդ տարվա մայիսին՝ 12%)։ Ինչպես կարծում են ոլորտի առաջատար ընկերությունների ներկայացուցիչները, տարեվերջին իրենք կհասնեն 17-18% ցուցանիշի։

Ինչպես ԱրմԻնֆո-ի հետ հարցազրույցում հայտարարել է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի ղեկավար Մեսրոպ Մեսրոպյանը, աճը տպավորիչ է, սակայն այն որոշակի առումով ռիսկեր է պարունակում ամբողջ էներգահամակարգի համար: Այսինքն, Հայաստանում արեւային էներգետիկան այնքան հաջող եւ արագ է զարգանում, որ դրան չի հասնում "կլանման" համակարգը։ ՀՀ-ն առայժմ այն երկրների թվում է, որոնք չունեն խոշոր կուտակիչ կայաններ, որոնք հայտնի են նաև որպես էներգիայի պահպանման համակարգեր (ESS), որոնք օգտագործվում են էլեկտրաէներգիայի կուտակման և դրա հետագա թողարկման համար: Այդ առնչությամբ երկրի իշխանությունները մտածում են արևային կայանների համար մի շարք սահմանափակումներ մտցնելու մասին։