Հայաստանի ՏՏ ոլորտի պրոդուկտը, ինչպես նաև նրանց գեներացրած շահույթը, դուրս է գալիս երկրից. Հայկ Եսայան

Արմինֆո. Այսօր Հայաստանում գործող ՏՏ ընկերությունների 80-90% - ը, ցավոք, զբաղված է մարդ/ժամ վաճառքով ։ Այսինքն, իրականում այն պրոդուկտը, որը ստեղծվում է Հայաստանում, չի մնում հանրապետությունում և տեղում չի մոնետարիզացվում ։

Այդ մասին սեպտեմբերի 24-ին "Հայաստանի նոր իրականությունը որպես տնտեսական շոկ" խորագրով պանելային քննարկման ժամանակ հայտարարել է Team Telecom Armenia-ի գլխավոր տնօրեն եւ համահիմնադիր Հայկ Եսայանը, պատասխանելով այն հարցին, թե ինչպես են իրենց դիրքավորում հայկական ընկերությունները ինտերնետ տեխնոլոգիաների արագ փոփոխվող աշխարհում։

"Մենք, ընդամենը, զբաղված ենք ծրագրավորմամբ, որն արտահանվում է, և բոլորին հայտնի հայկական ընկերությունները, մեծ մասամբ, գրանցված են արտասահմանում։ Հենց այնտեղ էլ՝ արտասահմանում, մնում է նրանց կողմից գեներացված շահույթը", - ասել է Եսայանը, հույս հայտնելով, որ երկրում ընդունված օրենսդրական նախաձեռնությունների արդյունքում իրավիճակը կարող է փոխվել դեպի լավը։

Ինչ վերաբերում է հեռահաղորդակցության ոլորտին, ապա, ըստ Եսայանի, հնարավոր է, որ տնտեսության հենց այդ հատվածն ավելի լճացող վիճակում է. դրա տարեկան աճը կազմում է ընդամենը 5-6 տոկոս: Դրական գործոն է այն, որ "հաղորդակցության տեսանկյունից Հայաստանը միշտ հնարավորություն է ունեցել օգտվելհաղորդակցային տարանցման ծառայություններից՝ երեք սահմաններից",- շարունակել է փորձագետը: «Վերջին 3-5 տարիների ընթացքում Հայաստանը դարձել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կարևոր տարանցիկ երկիր։ Հայաստանով անցնող ինտերնետային տրաֆիկի մոտ 85%-ը չի օգտագործվում երկրի ներսում։ Այս ենթակառուցվածքը թույլ է տալիս մեզ խուսափել ինտերնետ հասանելիության խնդիրներից և ստեղծել Firebird-ի նման մեծ տվյալների կենտրոն (AI cloud արհեստական բանականության հիման վրա ամպային լուծումների ոլորտում աշխատող ընկերություն, որի կենտրոնակայանները գտնվում են Սան Ֆրանցիսկոյում եւ Երեւանում-խմբ.)", - հայտարարել է Հայկ Եսայանը ։

Հիշեցնենք, որ այս տարվա հունիսին հայտնի դարձավ, որ ՀՀ կառավարությունը, NVIDIA-ն, Firebird-ը և Team Group-ը կմիավորեն ջանքերը տարածաշրջանում ամենահզոր գերհամակարգչային տվյալների մշակման կենտրոնը ստեղծելու համար ՝ հիմնված արհեստական բանականության (ԱԲ) լուծումների վրա: Նման մասշտաբային նախագծի իրականացման համար կներդրվի 500 մլն դոլար։ Նշվել է, որ Հայաստանի կառավարության աջակցությամբ և տեխնոլոգիական նորարարություններն արագացնելու և երկիրը ԱԲ տարածաշրջանային կենտրոն դարձնելու համար Firebird-ը նախատեսում է 2026 թվականին գործարկել տվյալների մշակման կենտրոն, որը հագեցած է NVIDIA Blackwell հազարավոր գրաֆիկական պրոցեսորներով: Նախագիծն ի սկզբանե նախատեսում է ավելի քան 100 մեգավատ հզորության մասշտաբավորման հնարավորություն։ Հայաստանի Հանրապետության և տեղական և միջազգային առաջատար ՏՏ և տեխնոլոգիական ընկերությունների միջև այս ռազմավարական գործընկերությունը պետք է առանցքային դեր խաղա երկրի հուսալի տեխնոլոգիական ապագայի կառուցման գործում:

Վիճակագրական տվյալների համաձայն, Հայաստանի տեղեկատվական և հաղորդակցային տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) ոլորտը 2025թ. առաջին կիսամյակում աճել է տարեկան 12,6%-ով (մեկ տարի առաջվա 10,4% աճի դիմաց) ՝ ապահովելով 552,1 մլրդ դրամի հասույթ (1,4 մլրդ դոլար) ։ Հայաստանի ՏՀՏ գերիշխող հատվածին ՝ ծառայությունների ոլորտին, բաժին է ընկնում 68,8% կամ 380 մլրդ դրամ (տարեկան աճը ՝ 19,9%) ։ Դրանց մեծ մասը ներկայացված է

տեղեկատվական տեխնոլոգիաներով ՝ 298.4 մլրդ դրամ (տարեկան 25.6% աճ), իսկ հեռահաղորդակցության հատվածին բաժին է ընկնում 77.2 մլրդ դրամ (տարեկան 2% աճ) ։ Ընդ որում, ՏՀՏ արտադրական հատվածի բաժինը միանգամայն չնչին է 0,02% կամ 105,7 մլն դրամ, ինչը 67,6% - ով ցածր է մեկ տարվա վաղեմության ցուցանիշից։ Առևտրի հատվածի ՏՀՏ ոլորտի հասույթը հաշվետու ժամանակահատվածում կրճատվել է 0,4% - ով ' մինչև 172 մլրդ դրամ