Հայաստանի բանկային համակարգում զուտ տոկոսային մարժան 2025թ. 1-ին կիսամյակում նվազել է 5%-ից մինչև 3%

Արմինֆո. Հայաստանի բանկային համակարգում զուտ տոկոսային մարժան 2025թ. առաջին կիսամյակում նվազել է 5%-ից մինչև 3%: Ընդ որում, խոշոր վարկատուների շրջանում կան բանկեր, որոնք կես տարվա ընթացքում այդ ցուցանիշում կորցրել են 3-4 տոկոսային կետ (նախկին 6-7 տոկոսից)։ Այդ մասին են վկայում ԱրմԻնֆո ԼԸ պատրաստած Հայաստանի բանկերի ֆինանսական վարկանիշի 30.06.2025 թ. տվյալները:

Զուտ տոկոսային մարժայի նման կրճատումը պայմանավորված է առողջ վարկերի համեմատաբար փոքր աճով' հաշվետու կես տարում 9,5%-ով (մեկ տարի առաջվա 7% - ի դիմաց)՝ ժամկետանց վարկերի խիստ արագացված աճի պայմաններում' 5% - ից մինչև 25%: Մասնավորապես, կորպորատիվ վարկերում ստանդարտ խումբը (առողջ) վեց ամսվա ընթացքում աճել է 11% - ով' թունավոր խմբի 37% աճի դեպքում, ինչը դիտվել է նաեւ մանրածախ վարկերում' առողջ վարկերի 7,4% աճն ուղեկցվել է թունավորների 27% աճով: Միևնույն ժամանակ, հարկ է հիշեցնել, որ չաշխատող վարկերն սպառնալիք են բանկերի շահույթի և չստացված եկամտի համար, և դրանց արագացված բարձր աճն ազդարարում է վարկային պորտֆելի որակի արագացված վատթարացման մասին, որը, միևնույն ժամանակ, հանդես է գալիս որպես տոկոսային եկամտի հիմնական հոդված և ուղղակիորեն ազդում է զուտ տոկոսային մարժայի մակարդակի վրա:

Ընդհանուր առմամբ, կորպորատիվ վարկավորման կիսամյա աճն արագացել է 2%-ից մինչև 11%, ինչի հետ մեկտեղ մանրածախ վարկերի աճն աննշան արգեելակվել է՝ 11%-ից մինչև 9%, որոնց ծավալները կազմել են 10.5 մլրդ դոլար և 8.6 մլրդ դոլար: Այդ պորտֆելների տարեկան աճն արտահայտվել է տեմպերի արագացմամբ' 21-20%-ից մինչև 28-29%:

Այդ ֆոնին տոկոսային եկամուտների և ծախսերի տարեկան աճի տեմպերը հավասարվել են 21%-ի, իսկ ակտիվներն աճել են 19%-ով։ Ինչպես նշում են գործակալության վերլուծաբանները, նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի դինամիկայի հետ համեմատական տվյալները ցույց են տալիս, որ տոկոսային եկամուտները պահպանել են աճի տեմպերը, իսկ տոկոսային ծախսերի աճն արագացել է (16% - ից), եւ պակաս նկատելի առաջընթաց են գրանցել ակտիվները (15% - ից): Արդյունքում՝ տոկոսային եկամուտներն ու ծախսերը ս. թ. առաջին կիսամյակում հասել են, համապատասխանաբար, 1.3 մլրդ դոլարի և 554 մլն դոլարի, իսկ ակտիվները գերազանցել են 30.2 մլրդ դոլարը:

Ակտիվների կառուցվածքում վարկային պորտֆելը և արժեթղթերում ներդրումները հաշվետու ժամանակահատվածում դրսևորել են բազմակողմանի դինամիկա՝ 25% աճ և 0,3% անկում, համապատասխանաբար, մինչև 19.8 մլրդ դոլար և 5.1 մլրդ դոլար, մինչդեռ, մեկ տարի առաջ երկու հոդվածներն էլ երկնիշ աճ էին գրանցել՝ 20% և 16%:

Պարտավորությունների կառուցվածքում հաճախորդների ավանդները և ընթացիկ հաշիվները, արտաքին աղբյուրներից ներգրավված վարկերն ու փոխառությունները և սեփական պարտատոմսերի տեղաբաշխումից ստացված միջոցները հաշվետու ժամանակահատվածում ցույց են տվել, համապատասխանաբար, 16%, 32% և 10% երկնիշ աճ, որոնց ծավալները հասել են 17.4 մլրդ դոլարի, 5.2 մլրդ դոլարի և 1.2 մլրդ դոլարի:

Ուշագրավ է, որ գլխավոր հոդվածից ստացված տոկոսային եկամուտներ՝ հաճախորդների վարկավորման տարեկան աճն արագացել է՝ 23%-ից մինչեւ 27%, մինչդեռ, մյուս երկու

հիմնական հոդվածները՝ արժեթղթերը և մ/վ վարկերը, մեծապես նվազեցրել են աճի տեմպերը, համապատասխանաբար, 13%-ից և 31%-ից մինչև 4% և 1%:

Ընդ որում, երկու հիմնական հոդվածների գծով տոկոսային ծախսերը ոչ միայն պահպանել են երկնիշ աճը, այլեւ արագացրել են տեմպերը։ Մասնավորապես, հիմնական հոդվածի ՝ հաճախորդների ավանդների և ընթացիկ հաշիվների գծով տոկոսային ծախսերն աճել են 17% - ից մինչև 21%, իսկ արտաքին աղբյուրներից ներգրավված վարկերի և փոխառությունների գծով՝ 13%-ից մինչև 27%: Նույնիսկ արժեթղթերի գործարքների տոկոսային ծախսերը (ներառյալ. սեփական պարտատոմսերով գործառնությունները) միայն աննկատորեն նվազեցրել են երկնիշ աճը՝ 16%-ից մինչեւ 13%։

Գործակալության վերլուծաբանների կանխատեսումների համաձայն, երկրի բանկային համակարգում զուտ տոկոսային մարժայի նվազման փաստը լիովին տեղավորվում է առաջարկի և պահանջարկի ներկայիս կոնյունկտուրայի մեջ ՝ ակտիվ - պասիվ գործառնությունների տեսանկյունից։ Այդ դինամիկան արտացոլում է երկրի ֆինանսական համակարգի էկզոգեն աճի գործոնների աստիճանական չեզոքացման իրավիճակը և դրա վերադարձը աճի ավանդական ներքին մոդելի հուն: