Երկուշաբթի, 5 Հունիսի 2017 12:57

Արմինֆո. Հայաստանում ծրագրային բյուջետավորման համակարգին անցնելու ժամկետները 2018 թվականից կպահպանվեն: Այս մասին ԱրմԻնֆո գործակալության հետ հարցազրույցում հայտարարել է ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանը:

Ըստ նախարարի, բյուջետային միջոցների արդյունավետ օգտագործումը կարևոր պրոբլեմ է, հատկապես բյուջետային ռեսուրսների սահմանափակության պայմաններում: Ծրագրային բյուջետավորումը, նրա խոսքով, ճիշտ ներդրման և կիրառման դեպքում կարող է դառնալ այն հարմարավետ գործիքը, որը թույլ կտա սահմանել բյուջետային ռեսուրսների բաշխման առաջնահերթությունները, հասնելով նախատեսված առավելագույն ծախսերի արդյունավետությանը:

Բյուջեի ձևավորման ծրագրա-նպատակային մեթոդին անցնելու գաղափարը, ըստ նախարարի, ոչ այսօր է ծնվել, և ոչ էլ երեկ: Համակարգի ներդրումը պիլոտային ռեժիմով արդեն իրականացվում է: Երկրի Ազգային ժողովում յուրաքանչյուր գերատեսչության գծով  բյուջեի ծախսային հոդվածների ներկայացումն իրականացվում է ծրագրային ձևաչափով: «Դա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր ծախսային միավոր պետք է նպատակաուղղված լինի վերջնական արդյունքին և պետք է դիտարկվի քանակի և որակի տեսանկյունից»,-պարզաբանել է նա: Ըստ նախարարի, վերջին 6-7 ամիսներին ինքը հատուկ ուշադրություն է հատկացնում արդյունքների, ծախսերի գնահատմանը և գերատեսչության արդյունավետությանը, գործունեության արդունավետության - KPI (key performance indicators) այսպես կոչված առանցքային ցուցանիշների հիման վրա, որոնք թույլ են տալիս վերլուծել որոշ գործունեության արդյունավետությունը, ինչպես նաև դրված նպատակներին հասնելու մակարդակը:

Այս փուլում նշված քաղաքականության գլխավոր նպատակը նախարարը տեսնում է նրանում, որպեսզի կառավարիչներին և գործընթացի մասնակիցներին սովորեցնեն երկրի ֆինանսական համակարգի կառուցման նոր մոտեցումները: Շեշտադրումը, ըստ նախարարի, պետք պետության գործառույթների կատարման համար անհրաժեշտ միջոցների պահանջարկից տեղափոխվի դեպի մեկ այլ հարթություն`թե ինչ արդյունքներ կստանա պետությունը բյուջեի միջոցների օգտագործումից, այսինքն, վերջնական արդյունքում, հասկանալու համար, թե հատկապես ինչ նպատակով է պահանջվում ֆինանսավորումը և արդյունքում ինչ կստանա դրանից հասարակությունը: «Մենք պետք է աստիճանաբար անցնենք գործընկերների հետ նախարարության շփումների նոր մոդելին, այսինքն, շփումը չպետք է սահմանափակվի այսպիսի բանավեճերով, թե արդյոք ճիշտ է հաշվարկված աշխատակիցների աշխատավարձը և նման բաներ: Աայլ պետք է  հիմնավորվի, թե որքանով է արդարացված աշխատակիցների նման քանակը և ինչպիսի հավելյալ արժեք են նրանք ստեղծում»,-նշել է նախարարը:

Միևնույն ժամանակ, այսօր նախարարը ռիսկեր է տեսնում, կապված այն բանի հետ, որ ծրագրային բյուջետավորմանն ամբողջովին անցնելուն անհրաժեշտ լիազորութոյւնների զարգացումը չի կարող ձեռք բերվել նախատեսված ժամկետներում: Իսկ դա, իր հերթին, վտանգավոր է նրանով, որ համակարգի ներդրումից հետո չի կարող ձեռք բերվել երկրի բյուջետային համակարգի կառուցման արդյունավետության այն առավելագույն մակարդակը, որին հավակնում է ֆինանսների նախարարությունը:

Այս քաղաքականության առավելագույն արդյունավետ արդյունքին հասնելու համար, ըստ Արամյանի, շատ կարևոր է հանրային հատված մասնակցությունը, կամ նրա կողմից հսկողությունը: «Յուրաքանչյուր գերատեսչություն պետք է հաշվետու լլինի իր աշխատանքի համար: Ֆիննախը, օրինակ, պետք է ժողովրդի առջև հաշվետու լինի յուրաքանչյուր դրամի, պետական պարտքի մեծացման, պետական պարտքի կառավարման մեթոդների ու ուղիների համար: Միայն այդ պրակտիկայի և հանրության հետ փոխգործակցության մշակույթի ներդրումից հետո կարելի է հասնել բյուջեի կառուցման արդյունավետության որակական արդյունքներին»,-եզրափակել է նմախարարը:

Ինչպես հաղորդվել էր ացելի վաղ, 2018 թվականից Հայաստանն անցնում է ծրագրային բյուջետավորման համակարգին: 2015 թվականի օգոստոսի 13-ին ՀՀ կառավարությունը հաստատեց այդ ծրագրի անցման ռազմավարությունը: Գործընթացին աջակցում են Գերմանիայի Միջազգային համագործակցության հիմնադրամը (DIZ) և ԱՄՆ Միջազգային համագործակցության գործակալությունը (USAID):  Նոր համակարգի կառավարումը կիրականացվի նույն սկզբունքներով, ինչ միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրի մշակման ընթացքում: Պետական բյուջեի ձևավորման նոր մոդելը նախատեսում է, որ բյուջեն պետք է կազմվի ծախսերի ոչ միայն քանակական, այլ նաև որակական գնահատականների հիման վրա: Հետևաբար, նախարարությունները կարող են ճշգրտել իրենց ապագա բյուջետային ծրագրերը, հաշվի առնելով նախկինում ձեռք բերված արդյունքները: Պետական մարմինները կսկսեն պատասխանատվություն կրել իրենց ծրագրերը կազմելու և  արդյունքների դիմաց: Ավելին, նախարարությունների ապարատները պետք է օժտված լինեն համապատասխան ֆինանսական գիտելիքներով, որպեսզի կարողանան գնահատել իրենց ծրագրերի արդյունավետությունը, ինչպես նաև առաջարկվող նոր ծրագրերը: