Երկուշաբթի, 26 Մարտի 2018 17:09

Արմինֆո. Մարտի 19-ին Վաշինգտոնում տեղի ունեցավ Հայաստան-ԱՄՆ առևտրի և ներդրումների խորհուրդը: Չնայած այն հանգամանքին, որ այդ հանդիպումն արտահերթ չէր, բայց այս փուլում, այն չափազանց կարևոր էր: Երկկողմ առևտրա-տնտեսական և ներդրումային համագործակցության ընդլայնման հարցերի քննարկումից բացի, հանդիպման շրջանակներում կողմերն անդրադարձան ԱՄՆ Կոնգրեսի կողմից GSP համակարգի ընդլայնման հնարավորությանը: Այն մասին, թե արդյոք կարող է երկարաձգվել գլխավոր նախասիրությունների ընդհանուր համակարգը հայ արտահանողների համար, ինչպես նաև «ալյումինի հարցի» ինչ լուծում է առաջարկում ամերիկյան կողմը, «ԱրմԻնֆո»-ի հետ բացառիկ հարցազրույցում պատմել է ՀՀ տնտեսական զարգացման և ներդրումների փոխնախարար, հայկական պատվիրակության ղեկավար Հովհաննես Ազիզյանը:

 

Պարոն Ազիզյան, Առևտրի և ներդրումների Հայաստան-ԱՄՆ խորհրդի աշխատանքներին մասնակցելու համար Միացյալ Նահանգներ էր մեկնել բավականին ներկայացուցչական պատվիրակություն, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության, ՀՀ Սննդամթերքի անվտանգության պետական ​​ծառայության, ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության, ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության Հայաստանի, Հայաստանի պետական ​​եկամուտների կոմիտեի ներկայացուցիչների մասնակցույամբ: Ինչով վերադարձան պատվիրակության անդամները:

 

Խորհրդի երկրորդ նիստի օրակարգը բավականին ծավալուն էր: Հիմնականում հարցերը վերաբերում էին առևտրի և ներդրումների կարգավորմանը: Այսինքն, կողմերը ոչ այնքան քննարկեցին ոչ միայն առևտուրը և ներդրումները խթանելու մեխանիզմները, որքան համատեղ գործողությունները, որոնք ուղղված են տեխնիկական խոչընդոտների վերացմանը սանիտարական և ֆօտոսանիտարական, մաքսային, մտավոր սեփականության իրավունքների առևտրներում: Մասնավորապես, երկու երկրներում գոյություն ունեցող իրավական կարգավորումների վերաբերյալ տեղեկատվության փոխանակում, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Հայաստանում, կապված ԵԱՏՄ անդամակցության հետ, մի շարք կարգավորումներ արդեն վերաբերվում են վերազգային ընթացակարգերին: Կողմերը պայմանավորվեցին միասին աշխատելով հնարավորինս պարզեցնել տեխնիկական կանոնակարգման ոլորտը, ինչպես նաև հայ և ԱՄՆ արտահանողներին տրամադրել անհրաժեշտ բոլոր տեղեկությունները, կապված փաստաթղթային և ընթացակարգային ապահովման գործընթացի հետ, համաձայն կողմերի պահանջների: Մենք համաձայնեցինք, որ խնդիրի առաջացման դեպքում  աջակցենք հայաստանյան փոքր և միջին բիզնեսի արտահանողներին, ուղղակի կապ հաստատելով պետական ​​կառույցների կամ համապատասխան ամերիկյան կազմակերպության հետ:

 

Կողմերը, մասնավորապես, անդրադարձան անասնաբուծության ստանդարտացման և սերտիֆիկացման խնդրին, ինչը կնպաստի հայ գործարարների արտահանման գործընթացին: Ամերիկացի գործընկերներին առաջարկվեց քննարկել երկու երկրների մաքսային մարմինների միջև փոխադարձ համագործակցության մասին Համաձայնագրի ստորագրման հնարավորությունը, մասնավորապես, տեղեկատվության մատչելիության ապահովման առումով: Մեր հիմնական նպատակն է ստեղծել իրավական դաշտ, որը առավել հասանելի կլինի արտահանողների համար:

 

Հայկական պատվիրակությունն անդրադարձավ նաև գործարար միջավայրի բարելավման հարցերին: Հայաստանի համար ԱՄՆ-ի ներդրողների ակտիվությունը կարևոր է, ուստի մենք փորձեցինք հասկանալ հիմնական խնդիրներն ու ռիսկերը, որոնք խոչընդոտում են գործընթացի զարգացմանը, մասնավորապես`մտավոր սեփականության պաշտպանությունը: Հնարավոր է, որ այսօր հայաստանյան ծառայությունների արտահանման ծավալը, հատկապես ՏՏ-ոլորտում, չի հասել ակնկալվող մակարդակին`առկա ռիսկերի պատճառով: Հայկական կողմն առաջարկեց քննարկել ԱՄՆ-ից Հայաստան երկակի նշանակության որոշ ապրանքների և տեխնոլոգիաների արտահանման նկատմամբ սահմանափակումները: Կարծում ենք, որ դեպի Հայաստան տեխնոլոգիաներ արտահանող ընկերության նկատմամբ լիցենզիայի պահանջի վերացումով ամերիկյան ՏՏ-ընկերություններն ավելի շահագրգռված կլինեն ներդրումներ կատարել Հայաստանի ծառայությունների ոլորտում:

 

Հայաստանը բազմիցս հայտարարել է, որ GSP (Generalized System of Preferences) հնարավորությունների օգտագործումով գտնվում է առավելագույն արդյունավետությամբ բազմաթիվ երկրների շարքում: Միևնույն ժամանակ արտոնյալ համակարգի գործունեությունը կասեցվել է ընթացիկ տարվա հունվարի 1-ից: Կա՞ն արդյոք GSP- ի արտոնյալ ռեժիմի ընդլայնման հույսեր:

 

ՀՀ-ից ԱՄՆ արտահանումը հիմնականում օգտվում էր GSP- ի պրեֆերենցիաներից`մոտ 97-98%: Արդյունքում, 2017-ի հունվար - դեկտեմբերին Հայաստանից արտահանումն արձանագրեց 70% աճ և կազմեց 68 մլն.դոլար, ավելի քան 200 մլն.դոլար արտաքին առևտրի շրջանառության պայմաններում: Այսպիսով, այն ապրանքները, որոնք կարող են օգտագործել այս ռեժիմը, օգտագործվել են 100%-ով: Միևնույն ժամանակ, 2017 թվականի դեկտեմբերից ավարտվեց GSP համակարգի գործողությունը: Որպեսզի շարունակվեն ապրանքների արտահանումը Միացյալ Նահանգներ, բոլոր երկրները, այդ թվում նաև Հայաստանը, պետք է սպասեն ռեժիմի երկարաձգման մասին ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի որոշմանը, որը, ըստ ընդունված կարգի, արձանագրում է արտոնյալ ժամկետի գործողության ժամկետը: Առայժմ որոշում չի կայացվել: Այդ կապակցությամբ հայկական պատվիրակությունը Խորհրդի նիստի շրջանակներում անդրադարձել է այդ հարցին, և մեզ հավաստիացրեցին, որ GSP համակարգի երկարաձգման մասին որոշումը Կոնգրեսի կողմից կընդունվի առաջիկայում: Տնտեսվարող սուբյեկտներին, որոնք դեպի է Միացյալ Նահանգներ ապրանքներ են արտահանել 2018-ի մարտի 1-ից մինչև որոշման ընդունման պահն ընկած ժամանակահատվածում, կվերադարձվեն վճարված մաքսատուրքերը, որոնք վճարման ենթական չեն GSP շրջանակներում:

 

Վիճակագրության համաձայն, ալյումինե փայլաթիթեղն ավանդաբար պահպանում է առաջատար դիրքերը դեպի ԱՄՆ արտահանման ծավալներում, որին հաջորդում են` վերամշակված գյուղմթերքները, ալկոհոլային խմիչքները: Մինչդեռ, մարտի 23 ուժի մեջ մտավ է ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հրամանագիրը, ներկրվող պողպատի վրա 25%, իսկ ալյումինի վրա`10% մաքսատուրքի սահմանման մասին, «Ամերիկայի ազգային անվտանգությունը պաշտպանելու նպատակով», ընդ որում, դրանից ազատելով Մեքսիկային և Կանադային: Մյուս դաշնակից երկրներին առաջարկվեց ներկայացնել բանակցությունների վարման հայտ: Այնուամենայնիվ, մարտի 23-ին պողպատի և ալյումինի ներկրման այդ պաշտպանիչ տուրքերից մինչև մայիսի 1 –ը, ժամանակավորապես, ազատեց ԱՄՆ-ը Եվրոպական միության երկրներին և չորս դաշնակիցներին`Արգենտինային, Ավստրալիային, Բրազիլիային և Հարավային Կորեային: Այսպիսով, մարտի 23-ից մաքսատուրքերի գործողությունը կտարածվի ԱՄՆ ներկրվող պողպատի և ալյումինի ծավալների միայն կեսի վրա: Հայաստանը, որը ներկայացնում է «ՌուսալԱրմենալ» ընկերությունը (ԱՄՆ շուկայում մասնաբաժինը`15%-20%) ալյումինե փայլաթիթեղ է ներմուծում ԱՄՆ: Կարո՞ղ է արդյոք ՀՀ-ն հույս ունենալ, որ կազատվի ԱՄՆ իշխանությունների կողմից սահմանված մաքսատուրքերից:

 

Ընդհանուր առմամբ, դեպի ԱՄՆ ալյումինե փայլաթիթեղի ներմուծման դիմաց մաքսատուրքը կազմում է 5.3%: Նոր դրույքաչափերը ենթադրում են ներկրողների համար ծախսերի ավելացում`լրացուցիչ 10% -ով: Մինչ այժմ, GSP համակարգի շրջանակներում, Հայաստանը դեպի ԱՄՆ արտահանում էր զրոյական մաքսատուրքերոով: Որոշումը կայացնելուց հետո, այն երկրները, որոնք չեն օգտվում GSP- ից, կվճարեն 15.3%, համաձայն 5.3% գումարած 10% սխեմայի: Այսպիսով, Հայաստանի պարագայում, GSP գործողության ժամկետի երկարաձգման դեպքում,  կմնա միայն լրացուցիչ 10% -ը:

 

Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ նախագահի հրամանագրով նշվում է գործընկերների հետ խորհրդակցությունները շարունակելու պատրաստակամությունը, այսինքն, ամերիկյան ներկրող ընկերությունը կարող է դիմել ԱՄՆ իշխանություններին և խնդրել չեղյալ հայտարարել լրացուցիչ 10%-ը: Ներկայումս շրջանառության մեխանիզմն արդեն հաստատվել է, ԱՄՆ-ում հայկական պատվիրակությանը տրամադրվել են անհրաժեշտ փաստաթղթերը, որոնք մենք, մեր հերթին, կփոխանցենք «ՌուսալԱրմինալ» ընկերությանը: Այսպիսով, «Արմենալը» ամերիկյան գործընկերոջ հետ խորհրդակցությունից հետո, որը հանդիսանում է դեպի ԱՄՆ ալյումինե փայլաթիթեղի ներկրողը, կարող է դիմել լրացուցիչ 10%-ի վերացման խնդրանքով: Համենայնդեպս մենք զգացինք ամերիկյան կողմի պատրաստակամությունն այս հարցի քննարկման առումով:

 

P.S.

Դոնալդ Թրամփը իր «Ինչպես տնտեսել յուրաքանչյուրը պենսը» իր հոդվածում գրել է. «Յուրաքանչյուր ապրանքի կամ ծառայության գնման ընթացքում մի ամաչեք սակարկել, ձեզ համար ստեղծելով գործարքի ավելի բարենպաստ պայմաններ: Ես միշտ վարվում եմ հենց այդպես, ընդ որում, հանդիսանալով աշխարհի ամենահարուստ անձանցից մեկը: Ես սակարկում եմ անգամ ամենաթանկ և հեղինակավոր խանութներում: Տրամաբանությունը պարզ է: Որքան ավելի շատ եք վճարում որևէ բանի դիմաց, այնքան ավելի մեծ զեղչ կարող կատարել վաճառողը: Սեփական միջոցների տնտեսմանը խանգարող  հպարտությունը ես համարում եմ մեծագույն հիմարություն»: