Երեթշաբթի, 3 Մարտի 2020 11:26

Արմինֆո. Ինչպես հայտնի է, Հայկական ատոմային էլեկտրակայանում իրականացվում է երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման ծրագիրը, որի կարևորագույն բաղադրիչն է ՀԱԷԿ-ի անվտանգության մակարդակի բարձրացումը:

 

ԱրմԻնֆո-ի թղթակից Ալեքսանդր Ավանեսովի հարցազրույցը ՀՀ միջուկային անվտանգության կարգավորման կոմիտեի նախագահ Աշոտ Մարտիրոսյանի հետ՝ նախագծի իրականացման ընթացքի մասին և ոչ միայն:

 

- Ինչպես կգնահատեք կայանում կատարված աշխատանքը՝ անվտանգության ապահովման տեսանկյունից:

 

2012 թվականին Հայաստանի կառավարությունը որոշում ընդունեց Հայկական ԱԷԿ-ի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը 10 տարով՝ մինչև 2026 թվականը երկարացնելու մասին: Այս նախագիծը դարձել է Կոմիտեի գործունեության հիմնական անկյունաքարային հարցը։  Մասնավորապես, կոմիտեի խնդիրն է՝

ՀՀ կառավարության կողմից հաստատված նորմերի, կանոնների և ծրագրի պահանջներին համապատասխան ՇԺԵ լիցենզավորումը: Լիցենզավորման ենթակա են այն աշխատանքները, որոնք կապված են անվտանգության տեսանկյունից կարևոր համակարգերի հետ։  2011 թվականին Կոմիտեի կողմից տրվել է լիցենզիա 10 տարի ժամկետով, որից հետո ամեն տարի կայարանում պլանային-նախազգուշական աշխատանքների անցկացումից, անվտանգության բարձրացման միջոցառումների կատարումից, ինչպես նաև թարմ վառելիքով վերաբեռնումից հետո տրվում է շահագործման շարունակման թույլտվություն: 2021 թվականի ապրիլի 1-ին լրանում է գործող լիցենզիայի ժամկետը։  Սույն լիցենզիան ՀՀ կառավարության 2012 թվականի N1085 որոշմամբ սահմանված համապատասխան աշխատանքները կատարելուց հետո կարող է երկարաձգվել մինչև 2026 թվականը:

 

- Դուք նշեցիք կայանի պլանային-նախազգուշական աշխատանքների մասին։ Արդեն հայտնի՞ են ԱԷԿ-ի կանգնեցման ժամկետները:

 

- Կայանը նախատեսում է մայիսի 15-ին դադարեցնել 2-րդ էներգաբլոկի աշխատանքը ։  ՊՆՎ ժամանակ նախատեսվում է իրականացնել տիպային վերանորոգման աշխատանքներ, թարմ միջուկային վառելիքի վերաբեռնում և ՇԺԵ-ի հետ կապված աշխատանքների շարունակություն: 

 

- Իսկ ինչպե՞ս կգնահատեք կայանում արդեն կատարված աշխատանքը՝ անվտանգության ապահովման տեսանկյունից:

 

- Ցավոք, ՇԺԵ-ի առնչությամբ կատարված աշխատանքը դեռ չի կարող լիովին բավարարել Կոմիտեին։ Եվ դրանում, մեր կարծիքով, մեղավոր են ծրագրի բոլոր մասնակիցները։ Պատվիրատուն (<ՀԱԷԿ> ՓԲԸ) պատշաճ իրավասություն և պատասխանատվություն չի ցուցաբերել: Մինչդեռ, բոլոր աշխատանքներն անհրաժեշտ էր ծրագրել նախապես ՝ կնքելով համապատասխան պայմանագրեր, որպեսզի կապալառուն և ենթակապալառու կազմակերպությունները ժամանակին տեղյակ լինեն առաջիկա աշխատանքների մասին և սարքավորումների ու ծառայությունների մատակարարման պատվերներ տեղադրեն:  Բայց դա դեռ, ցավոք, տեղի չի ունենում, ինչն էլ հարուցում է Կոմիտեի մտահոգությունը։  Հուսով ենք, որ առաջիկայում այս բոլոր հարցերը կկարգավորվեն։

 

- Օրակարգի լուրջ հարցերից մեկն աշխատած միջուկային վառելիքի ուտիլիզացման խնդիրն է:  Ինչպե՞ս կլուծվի այդ խնդիրը մոտ ապագայում։

 

- Մենք ունենք աշխատած միջուկային վառելիքի պահման բավականին հաջող օրինակ։ Կայանի հարթակում <Ֆրամատոմ> ընկերության մասնակցությամբ ժամանակին կառուցվել է ամերիկյան NUHOMS-24 տեխնոլոգիայով ԱՄՎ չոր եղանակով պահման պահեստարան: Դրա շահագործման նախագծային ժամկետը 50 տարի է ։  Ներկայումս գործում է երկու հերթ, և հարցն արդեն երրորդի մասին է։ 2000թ. Կոմիտեի կողմից տրվել է դրա շահագործման լիցենզիա։ ԱՄՆ-ի մասնագետներն իրենց պահեստարանների հետազոտություն են անցկացրել 10 տարվա շահագործումից հետո եւ պարզել, որ նման տեսակի պահեստարանները կարող են շահագործվել 70 տարի: Հիշյալ պահեստարանը հետաքրքիր է նաև այն բանով, որ այն չունի ակտիվ տարրեր: Սակայն, ԱՄՎ հետ կապված խնդիրը վաղ թե ուշ պետք է լուծել:

 

- Բոլորովին վերջերս ԵՄ-ի փորձագետները հետազոտություններ են անցկացրել, որոնց արդյունքներով զեկույց է պատրաստվել, որտեղ ընդհանուր առմամբ ՀԱԷԿ - ի սթրես-տեստի գործողությունների ազգային ծրագրի մշակման ուղղությամբ կատարված աշխատանքը դրական է գնահատվել: Միևնույն ժամանակ, առաջարկություններ են արվել, որոնք, սակայն, անորոշ բնույթ են կրել։ Կարո՞ղ եք հստակեցնել այդ առաջարկների էությունը:

 

- Գործողությունների ազգային ծրագրի միջոցառումների իրականացումն ավելի դանդաղ է կատարվում, քան ցանկալի կլիներ։ Եվրոպական միությունը տեխնիկական աջակցություն է ցուցաբերում ՀԱԷԿ-ին մի շարք հարցերի շուրջ: Մասնավորապես, ՀԱԷԿ-ին կտրամադրվեն շարժական պոմպեր, գեներատորներ: Առաջարկներում խոսքն առաջին հերթին կայանի սեյսմիկ անվտանգության բարձրացման մասին է, որոնց հիման վրա մշակվել է ՀԱԷԿ-ի սեյսմիկ անվտանգության վերագնահատման ծրագիրը, որը հավանության է արժանացել ՄԱԳԱՏԷ-ի կողմից և համապատասխանում է ԵՄ պահանջներին:

 

- <Խաղաղ նպատակներով ատոմային էներգիայի անվտանգ օգտագործման մասին> ներկայումս գործող օրենքն ընդունվել է դեռեւս 1999 թվականին, արդյո՞ք կան նոր ատոմային օրենքի մշակման ծրագրեր:

 

- Դուք ճիշտ եք։ Արդեն ավելի քան 20 տարի է անցել օրենքի ընդունման օրվանից։ Ճիշտ է, նշված ժամանակահատվածում օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ են կատարվել, սակայն հաշվի առնելով ՄԱԳԱՏԷ-ի ժամանակակից պահանջները, նոր ստանդարտները և ԵՄ դիրեկտիվը՝ նոր օրենքի մշակման անհրաժեշտություն է առաջացել:  Կարծում ենք, որ այդ ուղղությամբ աշխատանքները կավարտվեն մինչեւ 2020 թվականի վերջը, որից հետո 2021 թվականի առաջին կեսին այն կուղարկվի ՄԱԳԱՏԷ-ի եւ ԵՄ-ի փորձաքննության, եւ 2021 թվականի վերջին առաջարկությունները եւ դիտողությունները ստանալուց հետո կներկայացվի կառավարության, ապա նաեւ ՀՀ Ազգային ժողովի քննարկմանը:

 

- Ի՞նչ այլ օբյեկտներ են գտնվում Կոմիտեի տեսադաշտում:

 

- Հիմնականում դրանք բժշկական հաստատություններ են, արդյունաբերական ձեռնարկություններ, գիտական եւ հետազոտական կենտրոններ: Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտի հետ իրականացվում է լիցենզիոն աշխատանք։

 

- Որպես փորձագետ ՝ հավատո՞ւմ եք Հայաստանում նոր ատոմային բլոկի կառուցման հնարավորությանը:

 

- Հարցն իսկապես մեզ չէ ուղղված:  Ես պարզապես կարող եմ արտահայտել իմ անձնական տեսակետը: Մենք ուսումնասիրում ենք ժամանակակից բլոկների անվտանգության հարցերը, և ՀՀ կառավարության կողմից վերջնական որոշում կայացնելու դեպքում պատրաստ ենք անցնել լիցենզավորման։  Ներկայումս բոլորն  ավելի ու ավելի հակված են դեպի փոքր մոդուլային բլոկները: Օրինակ՝ բոլորովին վերջերս Ուկրաինան Կանադայի հետ համաձայնագիր է կնքել 6 նոր մոդուլային ԱԷԿ կառուցելու մասին ՝ յուրաքանչյուրը 160 մՎտ դրվածքային հզորությամբ։  Ընդ որում, այդ նախագծերի համար ֆինանսավորումն արդեն բաց է։ Համենայն դեպս, հարցը Կոմիտեին չպետք է ուղղել: