Արմինֆո. Այս փուլում Թուրքիայի հետ ցամաքային սահմանի բացումը բացասաբար կանդրադառնա Հայաստանի տնտեսության վրա։ Բացելով դռները թուրքական շուկայի առջև՝ երկիրն այսօր կարող է կորցնել ազգային տնտեսության մի շարք ոլորտներ։ Այդ մասին ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է տնտեսագետ, "Ամբերդ" հետազոտական կենտրոնի փորձագետ Հայկ Բեջանյանը։
Միեւնույն ժամանակ, փորձագետը նշել է, որ հարեւան երկրների հետ ցամաքային բաց սահմանները ցանկացած պետության կարեւոր օրակարգ է, քանի որ ցանկացած ճանապարհ ուղի է բացում նոր հնարավորությունների համար, առնվազն՝ ակնկալիքների մակարդակով: Եվ այս համատեքստում բացառություն չէ նաև Թուրքիայի հետ սահմանների ապաշրջափակումը։
Բեջանյանի խոսքով, այդ համատեքստում դեռեւս անցյալ տարի, երբ գործարկվեց հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը, "Ամբերդ" հետազոտական կենտրոնի փորձագետներն անցկացրել են սահմանի բացման տնտեսական հեռանկարների հետազոտություն եւ գնահատել են դրա հետ կապված հնարավոր ռիսկերը: Ուսումնասիրությունները, սակայն, ցույց են տվել, որ այս փուլում Թուրքիայի հետ սահմանի բացումը Հայաստանի տնտեսության առանձին ճյուղերի համար ավելի շատ ռիսկեր է պարունակում, քան՝ հնարավորություններ։
Ընդ որում, տնտեսագետը խոստովանում է, որ վաղ թե ուշ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սահմանները պետք է բացվեն։ Սակայն դա պետք է անել զգուշորեն և առանց ավելորդ շտապողականության. միայն մի շարք նախապատրաստական աշխատանքներ իրականացնելուց և Հայաստանի տնտեսության հատկապես խոցելի հատվածների համար պաշտպանության ինչ-որ թաղանթ ձևավորելուց հետո։ "Չէ որ՝ դռները բացել թուրքական վիթխարի շուկայի առջև անպատրաստ, նշանակում է տեղական շուկան կամավոր զիջել արտասահմանյան արտադրանքին և խաչ քաշել հայրենական տնտեսության կենսական կարևոր ճյուղերի զարգացման վրա։ Այստեղ առաջանալու է մի շարք ճյուղերի, մասնավորապես, գյուղատնտեսության կենսունակության հարցը, քանի որ ավելի էժան թուրքական ագրոարտադրանքը սպառնում է դուրս մղել տեղականը, ինչը բացասաբար կազդի բնակչության բարեկեցության եւ տնտեսության վրա՝ ընդհանուր առմամբ", - նշում է նա։
Ինչևէ, սակայն, ինչպես կարծում է փորձագետը, հաղորդակցությունների ապաշրջափակումն իր մեջ պարունակում է նաև դրական ասպեկտներ, հատկապես, այս փուլում, երբ միջազգային մրրկայնության պայմաններում խախտվել են հաղորդակցության բազմաթիվ ուղիներ և մատակարարման շղթաներ։ Այս տեսանկյունից կգտնվեն առանձին ուղղություններ, կոնկրետ գործարարներ, որոնք կշահեն սահմանների բացումից։ Օրինակ, տրանսպորտի ոլորտի համար դա կնշանակի տարանցման հնարավորությունների ընդլայնում, ելք դեպի ծով և ժամանակի կրճատում։ Սակայն, ինչպես կարծում է տնտեսագետը, եթե մենք խոսում ենք պետության և նրա տնտեսության գլոբալ շահերի մասին, պետք է հարցը դիտարկել համալիր, այլ ոչ թե առաջնորդվել տնտեսության առանձին հատվածների շահերով։
Ինչ վերաբերում է Էկոնոմիկայի նախարարության եւ նրա ղեկավար Վահան Քերոբյանի այն գնահատականին, որ միջնաժամկետ հեռանկարում Թուրքիայի հետ սահմանների բացումից տնտեսական աճի արդյունքը կարող է հասնել 30 տոկոսի, ապա, ինչպես նշել է Բեջանյանը, երբ հնչում են նման գնահատականներ, որոշակի թվեր, ցանկալի կլիներ հանրությանը տեղեկացնել նման գնահատականների հիմքում ընկած կոնկրետ հետազոտությունների մասին:
Այնդուհանդերձ, փորձագետը համոզված է, որ այս փուլում Հայաստանը պատրաստ չէ Թուրքիայի հետ ցամաքային սահմանի բացմանը։ "Նման քայլի գնալու համար Հայաստանը, առնվազն, փորձնական-վերլուծական մակարդակով պետք է վստահ լինի դրա արդյունավետությանը: Մենք պետք է հստակ գնահատենք տնտեսության ճյուղերի հնարավորությունները և հասկանալ, թե հատկապես որ ուղղություններով է ՀՀ-ն առավել խոցելի կլինի։ Այնուհետեւ պետք է մշակել օրենսդրություն տեղական արտադրողին պաշտպանելու համար: Մտածել աջակցության մեխանիզմների, մասնավորապես, սուբսիդավորման, սակագնային քաղաքականության ներդրման մասին, որոնք հայաստանյան տնտեսվարող սուբյեկտների համար կապահովեն կայուն աճի հնարավորություններ, այլ ոչ թե նրանց հաանձնել տեղական շուկայում արտաքին նոր խաղացողների ի հայտ գալիս դեպքի բերմանը", - ամփոփել է Հայկ Բեջանյանը: