Երեթշաբթի, 2 Օգոստոսի 2022 20:11

Արմինֆո. Հայաստանի Կենտրոնական բանկի խորհուրդը օգոստոսի 2 - ին որոշում է կայացրել բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 0.25 տոկոսային կետով ՝ սահմանելով այն 9.5%: Այդ առնչությամբ հրավիրված մամուլի ասուլիսում ՀՀ կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալ Ներսես Երիցյանը նշել է, որ երկրորդ եռամսյակում պահպանվել են հավելյալ արժեքի ստեղծման գլոբալ շղթաների խափանումները, իսկ Հայաստանի հիմնական գործընկեր երկրներում դիտվում է տնտեսական ակտիվության դանդաղում:

 

Նրա խոսքով ՝ միջազգային ապրանքահումքային շուկայում գնաճային ճնշումները փոքր-ինչ թուլացել են, սակայն գները մնում են պատմականորեն բարձր մակարդակում։ "Զարգացած երկրների կենտրոնական բանկերը շարունակում են խստացնել դրամավարկային պայմանները։ Դա թույլ կտա աստիճանաբար զսպել գլոբալ գնաճային միջավայրը։ Այսպիսով, արտաքին հատվածից բխող գնաճային ազդեցությունը Հայաստանի տնտեսության վրա փոքր-ինչ կթուլանա, բայց առաջիկայում դեռ կպահպանվի", - նշել է նա, հավելելով, որ 2022թ. հունիսին պաշտոնական տարեկան գնաճը շարունակել է աճել և հասել 10,3 տոկոսի (նախորդ տարվա 6,5 տոկոսից - խմբ.), իսկ տարեկան բազային գնաճը հունիսին հասել է 9,4 տոկոսի (նախորդ տարվա 7,8 տոկոսից - խմբ.)։

 

Երիցյանն ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ 2022 թվականի երկրորդ եռամսյակում Հայաստանի տնտեսությունում դիտվել է ավելի բարձր ակտիվություն ՝ տարեկան 14 տոկոս, քան ակնկալվող 7,1 տոկոսը: "Դա հատկապես վառ է դրսեւորվել ծառայությունների ոլորտում, որտեղ դիտարկումն ի հայտ է բերել տարեկան 19,4 տոկոս աճ II եռամսյակում ՝ սպասվող 9,8 տոկոսի դեպքում ։ Դրական տեղաշարժեր են արձանագրվել նաև արդյունաբերական հատվածում և ապրանքների ու ծառայությունների արտահանման ոլորտում ։ Մասնավորապես, արդյունաբերական հատվածի դիտարկումը II եռամսյակում ցույց է տվել 6,9% տարեկան աճ ՝ սպասվող 1,9%-ի դեպքում ։ Հարկերի հավաքագրումը, ըստ մոնիթորինգի, երկրորդ եռամսյակում աճել է տարեկան 13,2 տոկոսով ՝ սպասվող 4 տոկոս աճի դիմաց: Շինարարության ոլորտը հաշվետու եռամսյակում ցույց է տվել տարեկան 22,6 տոկոս աճ, ինչն լիովին համապատասխանել է սպասումներին", - նշել է Երիցյանը, տեղեկացնելով, որ ԿԲ-ն սեպտեմբերին կվերանայի Հայաստանի ՀՆԱ-ի կանխատեսվող աճը 2022 թվականին ավելի բարձր տեմպով ՝ նախկին 4,9 տոկոսից: Ընդ որում, նա նշել է, որ բարձր տնտեսական աճի ձեւավորման գործում գերակշռում են պահանջարկի գործոնները: "Վերջինս, նախկինի պես, ավելի շատ պայմանավորված է միջազգային այցելուների զգալի ներհոսքով և Ռուսաստանից դրամական փոխանցումներով ։ Բարձր պահանջարկը հանգեցնում է ընդհանուր գնաճային միջավայրի ընդլայնման եւ բարձր գնաճային սպասումների պահպանման", - հայտարարել Է Երիցյանը, նկատելով, որ հայկական դրամի ամրապնդումը մասամբ չեզոքացնում է գնաճի աճը։

 

Ստեղծված իրավիճակում ԿԲ Խորհուրդը նպատակահարմար է գտել այս անգամ բարձրացնել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը: Գնաճի կայունացման և գնաճային սպասումների արմատավորման ցանկացած ռիսկի չեզոքացման համար Կենտրոնական բանկի խորհուրդը հետևողականորեն կձեռնարկի անհրաժեշտ քայլեր: Դրամավարկային քաղաքականության մեջ նախատեսված սցենարի շրջանակներում տարեկան գնաճը աստիճանաբար կնվազի և միջնաժամկետ հեռանկարում կմոտենա 4 տոկոս նպատակային շեմին։

 

"Կենտրոնական բանկի խորհրդի գնահատմամբ ՝ մակրոտնտեսական հեռանկարների հետ կապված անորոշությունը պահպանվում է։ Ընդ որում, պլանավորված հետագծից գնաճի շեղման ռիսկերը հիմնականում հավասարակշռված են ։ Ցանկացած ուղղվածության ռիսկերի դրսեւորման դեպքում ԿԲ խորհուրդը պատշաճ կերպով կարձագանքի գների կայունության ապահովման համար", - եզրափակել է նա ։

 

Նշենք, որ 2022 թվականին սա վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի արդեն երրորդ բարձրացումն է, նախորդ երկուսը տեղի են ունեցել փետրվարի 1 - ին ՝ 7,75 տոկոսից մինչեւ 8 տոկոս, եւ մարտի 15 - ին ՝ մինչեւ 9,25 տոկոս ՝ դրանից հետո 4,5 ամիս պահպանվելով այդ մակարդակում: Իսկ 2021 թվականից մինչ օրս տեղի են ունեցել վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի ինը բարձրացում ՝ ընդհանուր առմամբ 5,25 տոկոսից մինչեւ 9,5 տոկոս: Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի օգոստոսյան բարձրացմանը համապատասխան, նույնքան՝ 0.25 տոկոսային կետով բարձրացվել են՝ լոմբարդային ռեպո-ի տոկոսադրույքները 10.75% - ից մինչեւ 11%, եւ բանկերից ներգրավված ավանդների տոկոսադրույքները՝ 7.75% - ից մինչեւ 8%:

 

Հիշեցնենք, որ հունիսի վերջին ԿԲ-ի նորացված կանխատեսումը 2022 թվականի համար կանխատեսում էր 8,5 տոկոս գնաճ (2021թ.փաստացի 7,7 տոկոսի դիմաց) ՝ 2024 թ. մոտենալով նպատակային 4 տոկոսի։ Ընդ որում, Կենտրոնական բանկի կանխատեսումների պատկերը, համեմատած մարտյան հաշվետվության տարբերակի հետ, փոխվել է, մասնավորապես, այն ժամանակ գնաճի մասով սպասվում էր 2022 թվականին 6,6 տոկոս, իսկ ՀՆԱ կանխատեսվող աճը, ընդհակառակը, հունիսյան կանխատեսման մեջ բարելավվել է նախկին 1,6 տոկոսից մինչեւ նորացված 4,9 տոկոս: Տեղին է նշել, որ 2022 թվականի հունիսյան կանխատեսումներում արտացոլված են նոր մարտահրավերները ռուս-ուկրաինական ռազմաքաղաքական հակամարտության և Ռուսաստանի նկատմամբ ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի համալիր, աննախադեպ, մասշտաբային պատժամիջոցների ֆոնին, որոնց մասնաբաժինը Հայաստանի հիմնական մակրոտնտեսական ցուցանիշներում գերիշխում է։

 

ՀՀ ԿԲ տվյալներով ՝ 2022թ. առաջին կիսամյակում ՌԴ - ից Հայաստան փոխանցումների զուտ ներհոսքը տարեկան կտրվածքով աճել է 5 անգամ, իսկ միայն 2-րդ եռամսյակում ՝ 7 անգամ ։ Մասնավորապես, Ռուսաստանից Հայաստան փոխանցումների ներհոսքը 2022թ. առաջին կիսամյակում աճել է 3 անգամ ՝ հասնելով 1.13 մլրդ դոլարի, իսկ միայն 2022թ. երկրորդ եռամսյակում՝ 3,7 անգամ։ Արդյունքում, ներհոսքում Ռուսաստանի մասնաբաժինը 2022թ. առաջին կիսամյակում հասել է 60,5% - ի ՝ 2021թ. առաջին կիսամյակում 39,6% - ից ՝ զգալիորեն գերազանցելով, նույնիսկ, նախաքովիդյան 51,3% - ը 2019թ.առաջին կիսամյակում ։ Ընդ որում, ամենամսյա կտրվածքով Ռուսաստանից փոխանցումների զուտ ներհոսքի զգալի աճ է նկատվել արդեն փետրվարին (3 անգամ) ՝ շարունակելով աճել արագ տեմպերով նաեւ հետագա ամիսներին ։

 

Ռուսաստանից Հայաստան եկող փոխանցումների նման թռիչքը, փորձագետների կարծիքով, պայմանավորված է ռուսաստանցիների զանգվածային ժամանմամբ ՝ իրենց կապիտալների տեղափոխմամբ։ Ռուսաստանցիների նման տեղափոխությունը բացատրվում է նրանով, որ նրանք ռուս-ուկրաինական հակամարտության եւ Արեւմուտքի կողմից կիրառված հակառուսական պատժամիջոցների պատճառով (այդ թվում ՝ S. W. I. F. T. համակարգից անջատումը, Visa եւ MasterCard շուկայից հեռանալը, արեւմտյան սոցցանցերի արգելափակումը) իրենց հայրենիքում բախվել են աշխատանքի, ֆինանսական եւ քարտային գործառնությունների հետ կապված խնդիրների:

 

Սա հաստատում է ապրիլ-մայիս ամիսներին Հայաստանում բացված այն ընկերությունների վիճակագրությունը, որոնց թիվը զգալիորեն աճել է ռուսաստանցիների ժամանումից հետո, որոնց մեծ մասը հակառուսական պատժամիջոցներից խուսափելու համար տեղափոխվում են նաև իրենց կապիտալները ։ Բացի գործնական նպատակներից, ռուսները Հայաստանում գումար են ծախսում հանգստի, ժամանցի, բնակարանների վարձակալության համար և այլն: Այդ միջոցներն, իրենց հերթին, նպաստում են հատկապես ծառայությունների ոլորտի, ինչպես նաև անշարժ գույքի շուկայի և առևտրային հատվածի աճին: Արդյունքում, տնտեսական ակտիվության տարեկան 11,8%  աճը Հայաստանում 1-ին կիսամյակում, ավելի շատ պայմանավորված էր ծառայությունների ոլորտի 26,9% աճով: Սակայն, դրամական փոխանցումների աճի տեւողությունը եւ Հայաստանում Ռուսաստանի քաղաքացիների գտնվելու տեւողությունը կախված է ռուս-ուկրաինական հակամարտության ելքից եւ Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցները թուլացնելու Արեւմուտքի տրամադրությունից: