Հինգշաբթի, 4 Օգոստոսի 2022 18:25

Արմինֆո. Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ) մինչեւ 37 մլն ԱՄՆ դոլար կհատկացնի Գեղարքունիքի եւ Արագածոտնի մարզերում մինչեւ 65 ՄՎտ հզորությամբ 11 արեւային էլեկտրակայանների կառուցումը ֆինանսավորելու համար:

Համապատասխան փաստաթղթերը Երեւանում ստորագրել են ԵԱԶԲ վարչության նախագահ Նիկոլայ Պոդգուզովը եւ "Նյուէներջի" ընկերությունների խմբի նախագահ Հայկ Հարությունյանը: Օբյեկտնորի շահագործման հանձնումը նախատեսվում է այս տարի։ Ներդրումների վերադարձն իրականացվելու է վարկառուի և "Հայաստանի Էլետրական ցանցեր" ՓԲԸ-ի միջև կնքվող էլեկտրաէներգիայի իրացման պայմանագրերով վճարումների հաշվին:

 

Վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների զարգացումը ՀՀ կառավարության էներգետիկ ռազմավարության գերակա ուղղություն է, քանի որ նվազեցնում է պետության կախվածությունը հանածո վառելիքից: ՎԷԱ-ի զարգացման առաջնայնությունն ամրագրված է երկրի 2021-2040 թթ. էներգետիկ ռազմավարության մեջ ։ Հայաստանում արևային էլեկտրակայանների ներուժը գնահատվում է 8 ԳՎտ: Պատասխանելով ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հարցին' Հայկ Հարությունյանը նշել է, որ երկիրը մինչեւ 2039 թվականը, նույնիսկ ամենապահպանողական սցենարի դեպքում, կարող է արեւային էներգիայի արտադրության ծավալները հասցնել 1000 ՄՎտ-ի:

 

ԵԱԶԲ-ի ղեկավար Նիկոլայ Պոդգուզովի կարծիքով, այսօր Հայաստանի էներգետիկ համակարգը հիմնված է ջերմային, միջուկային եւ հիդրո-էներգետիկայի վրա: Ընդհանուր վերջնական սպառման հիմնական էներգակիրը մնում է բնական գազը։ "Ըստ մեր բանկի Հայաստանի վերաբերյալ ռազմավարության, ուշադրության կենտրոնում են ինչպես բաշխված արևային գեներացիայի օբյեկտների կառուցման նախագծերը, այնպես էլ հիդրոէներգետիկայի օբյեկտների կառուցումն ու արդիականացումը: Մինչեւ 2026 թվականը բանկի խնդիրն է նպաստել հանրապետությունում էլեկտրաէներգիայի արտադրության աղբյուրների հետագա դիվերսիֆիկացմանը: Դրաաանով իսկ, մենք ոչ միայն բարձրացնում ենք էներգահամակարգի հուսալիությունը, այլեւ էապես բարելավում ենք էկոլոգիան՝ նվազեցնելով ածխածնի արտանետումները", - կարծում է ԵԱԶԲ-ի ղեկավարը:

 

Նշենք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ԵԱԶԲ-ի լիիրավ անդամ է դարձել 2009թ. ապրիլին: 2022 թվականի հունիսի վերջի դրությամբ ԵԱԶԲ - ն Հայաստանում իրականացրել է 20 նախագծերի ֆինանսավորում՝ 419,6 մլն ԱՄՆ դոլար ընդհանուր գումարի կամ բանկի անդամ երկրներում ներդրված միջոցների ընդհանուր ծավալի 3,5%-ի չափով:

 

Հիշեցնենք, որ մինչեւ 2030 թվականը Հայաստանի կառավարությունը նախատեսում է երկրի էներգահաշվեկշռում արեւային էներգիայի տեսակարար կշիռը ավելացնել մոտ 0,3 տոկոսից մինչեւ 15 տոկոս: Երկիրն ունի արեւային էներգիայի մեծ ներուժ. արեգակնային էներգիայի հոսքի միջին տարեկան արժեքը 1 քմ հորիզոնական մակերեւույթին կազմում է 1720 կՎտժ /քմ, իսկ հանրապետության տարածքի մեկ քառորդը՝ տարեկան առնվազն 1850 կՎտժ/քմ ինտենսիվության արեւային էներգիայի ռեսուրսներ:

 

2016-ի նոյեմբերին ՀՀ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը (ՀԾԿՀ) սահմանել է մինչև 1 ՄՎտ հզորությամբ արևային կայանների համար սակագին՝ 42,645 դրամ՝ կՎտժ-ի դիմաց՝ առանց ԱԱՀ-ի: Այդ պահից սկիզբ է դրվել արևային էներգետիկայի ոլորտի զարգացմանը, և էլեկտրաէներգիա արտադրողները, այսպես կոչված, համակարգային կամ առևտրային կայանները, կարողացան պայմանագրային հիմունքներով իրացնել "Հայաստանի էլեկտրական ցանցերին"։ Արդյունաբերական մասշտաբների իշխանությունը երաշխավորվել է գնումներ 20 տարի՝ ֆիքսված գնով: Իսկ ինքնավար կայանների սեփականատերերը (Տների սեփականատերեր կամ սեփական կարիքների համար կայաններ տեղադրած ձեռնարկություններ) հնարավորություն են ստացել հաշվից հանել էլեկտրաէներգիայի հաշվին՝ մատակարարումների չափով (Հայաստանում մինչև 150 կՎտ հզորությամբ կայանները թույլատրված են տեղադրել առանց լիցենզիայի - խմբ.)։ Արդյունքում, եթե մինչեւ 2016 թվականը ընդհանուր առմամբ տեղադրվել են 0,23 ՄՎտ-ից ոչ ավելի ընդհանուր հզորությամբ ինքնավար կայաններ, ապա արդեն 2019 թվականին սեփական կարիքների համար կառուցվել են 32,9 ՄՎտ հզորությամբ, իսկ համակարգային ՝ 7,02 ՄՎտ հզորությամբ կայաններ: 2021 թվականին այդ ցուցանիշը հասել է, համապատասխանաբար, 136,1 եւ 46 ՄՎտ-ի ։ Ըստ պաշտոնական վիճակագրության՝ արեւի էներգիայի հաշվին էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը երկրում 2017 թվականին 0,4 մլն կվտ ժամից աճել է մինչեւ 89,6 մլն կվտ: 01.01.2022 թ. դրությամբ հանրապետությունում տեղադրվել են 6940 ինքնավար (136,1 ՄՎտ հզորությամբ) և 34 (87,8 ՄՎտ հզորությամբ) համակարգային կայաններ:

 

2023 թվականի վերջին Հայաստանը նախատեսում է շահագործման հանձնել 219,5 ՄՎտ ընդհանուր հզորությամբ արդյունաբերական արեւային էլեկտրակայաններ։ Դրանց թվում են Գեղարքունիքի մարզի "Մասրիկ-1" կայանը՝ 58 մլն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ, և 5 այլ ավելի փոքր հելիոկայաններ։ 2025 թվականին նախատեսվում է ավարտել երկրի խոշորագույն "Այգ-1" արեւային էլեկտրակայանի կառուցման նախագծի մշակումը, որի սահմանված հզորությունը 200 ՄՎտ է: Հեռանկարում է "Այգ-2" հելիոկայանը Կոտայքի մարզում։ Կայանի կառուցումը ներառված է էլեկտրաէներգետիկական ոլորտի զարգացման մինչև 2040 թվականի ծրագրում։