ԶՊՄԿ ղեկավար. Անցումային մետաղները նոր գազ եւ նավթ են Հայաստանի նման երկրների համար

Արմինֆո. Ամբողջ աշխարհում կա ընդամենը 34 նոր պղնձե նախագիծ, այսինքն ՝ 5 անգամ պակաս, քան անհրաժեշտ է միայն առաջիկա 25 տարիների ընթացքում էլեկտրական մեքենաների արտադրության համար: Այդ մասին հայտարարել է Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի (ԶՊՄԿ ) գլխավոր տնօրեն Ռոման Խուդոլին՝ Mining Armenia Forum-ի բացման ժամանակ, որն անցկացվել է "Ժամանակակից հանքարդյունաբերություն. Հայաստանի ռեսուրսների խնդիրներն ու հնարավորությունները համաշխարհային տնտեսության համատեքստում" թեմայով:

Ընդգծելով, որ պղնձի արտադրությունը Հայաստանի բազմադարյա պատմության կարևոր բաղադրիչն է, նա համոզմունք է հայտնել, որ դրանում է նաև նրա ապագան: "Կրիտիկական մետաղներ" տերմինը, ԶՊՄԿ ղեկավարի խոսքով, վերջին շրջանում փոխակերպվել է "անցումային մետաղներ" հասկացության, այսինքն ՝ մետաղների, որոնք անհրաժեշտ են էներգիայի վերականգնվող աղբյուրներին, այսպես կոչված, կանաչ տնտեսությանը անցնելու համար:

Միայն էլեկտրամոբիլների օրինակով Ռոման Խուդոլին ներկայացրել է, թե աշխարհում որքան կաճի պղնձի նկատմամբ պահանջարկը։ Մասնավորապես, նա ընդգծել է, որ միայն Էլեկտրամոբիլների արտադրության համար կպահանջվի 4 անգամ ավելի շատ պղինձ ։ "Ավտոպարկի էլեկտրաֆիկացման համաշխարհային նպատակին հասնելու համար, Էլեկտրամոբիլների արտադրության համար, մինչեւ 2050 թվականը անհրաժեշտ կլինի աշխարհում պղնձի արտադրությունն ավելացնել 80 տոկոսով, ինչը տարբեր հաշվարկներով նշանակում է մոտ 195 նոր պղնձե նախագիծ", - ընդգծել է նա:

ԶՊՄԿ-ի գլխավոր տնօրենը տեղեկացրել է, որ արդեն այսօր արևային պանելներ, հողմային գեներատորներ, էլեկտրամոբիլներ արտադրողներն ահազանգում են, որ անցման համար բավարար ռեսուրսներ չկան: <Զուր չէ, որ աշխարհի առաջատար ավտոմոբիլային ձեռնարկությունները սկսել են ներդրումներ կատարել հանքարդյունաբերության մեջ: Ընդ որում, ոչ միայն լիթիումի, կոբալտի, այլ՝ հենց պղնձի: Քանի որ պղինձը այժմ համարվում է ամենակարևոր անցումային նյութը>, - նշել է նա։

Ռոման Խուդոլին նաև ուշադրություն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ ընկերությունների և երկրների ՝ իրենց ռեսուրսներն առավելագույնս արդյունավետ օգտագործելու ունակությունը մեծ նշանակություն է ձեռք բերում ռեսուրսների համար մրցակցության մեջ: Անցումը կնաչ տնտեսությանն ու դեկարբոնացմանը հսկայական հնարավորություն են ստեղծում այն երկրների համար, որոնք նախկինում ավելի քիչ մրցունակ էին ածխաջրածիններ արտադրող երկրների համեմատ: "Անցումային մետաղները նոր գազ եւ նավթ են այդ երկրների, այդ թվում ՝ Հայաստանի համար", - ասել է նա:

Ընկերության ղեկավարի խոսքով ՝ հարուստ հանքավայրերի սպառումը, թույլ երկրաբանական բազան եւ դինամիկ զարգացող տեխնոլոգիաները որակապես փոխում են ռեսուրսների նկատմամբ տեսակետը: Այս առումով մեծ նշանակություն է ձեռք բերում կառավարության և ընկերությունների համագործակցությունը ռեսուրսների հասանելիության, երկրաբանական և հետախուզական նախագծերում ներդրումներին առնչվող հարցերում։ Ընդ որում, ինչպես հավաստիացրել է Խուդոլին, սրանք խնդիրներ են, որոնց բախվում են աշխարհի բոլոր հանքարդյունաբերական ընկերությունները։

<Երկրաբանահետախուզական նախագծերի 1%-ից պակասն է վերածվում գործող հանքարդյունաբերական նախագծերի: 1000 երկրաբանահետախուզական ննախագծերից ընդամենը 10 - ը ինչ-որ ժամանակ կդառնան լեռնահանքային ձեռնարկություններ։ Այսինքն ՝ հանքարդյունաբերական ընկերությունների համար որոնողական երկրաբանությունը նշանակում է ներդրում, որի հաջողության մակարդակը 1% - ից պակաս է: Միևնույն ժամանակ, որոնման լիցենզիայից մինչև արդյունահանում և արտադրություն տևում է, միջին հաշվով, առնվազն 15 տարի: Սա գրեթե ամենառիսկային բիզնես-ներդրումն է աշխարհում։ Նույնիսկ համաշխարհային առաջատար ընկերությունները չեն կարող իրենց թույլ տալ նման զարգացում՝ առանց համագործակցության, առանց պետության աջակցության", - պարզաբանել է նա։

Այդ համատեքստում ԶՊՄԿ ղեկավարը կարծիք է հայտնել, որ Հայաստանի ռազմավարական ապագայի համար, պարզապես, անհրաժեշտ է ընդերքի0 երկրաբանական ուսումնասիրության պետական ծրագիր: Թվարկված մարտահրավերները, ռեսուրսային բազաները և էկոլոգիական ու բնապահպանական բարձր չափանիշները, նրա ասելով, հանքարդյունաբերական ընկերությունների առջև սուր են դնում ինքնարժեքի և մրցունակության հարցը:

"Հայաստանի օրինակով մենք տեսնում ենք, որ փոքր պաշարներով հանքավայրերը, որպես կանոն, տնտեսապես նպատակահարմար չեն մշակման համար, կապիտալ ներդրումները ենթակառուցվածքներում, հարստացման, արդյունահանման մեջ, պարզապես, չեն վերադարձվում: Նոր մարտահրավերները պահանջում են նոր մոտեցումներ, և դա, առաջին հերթին, նոր տեխնոլոգիաների կիրառումն է, ինչն իր հետևից քաշում է գիտությունն ու տեխնիկա ու սարքավորումներ արտադրողներին ։ Թվայնացման, ավտոմատացման, առանց մարդու տեխնոլոգիաների և արհեստական բանականության օգտագործումն արդեն ապագան չէ, այլ մրցունակ լինելու միակ ճանապարհը", - ընդգծել է Ռոման Խուդոլին։

Նշենք, որ Mining Armenia Forum - ն անցկացվել է Ծաղկաձորում սեպտեմբերի 27-28-ը: Որպես կազմակերպիչ հանդես է եկել Հանքագործների և մետալուրգների միությունն էր, գլխավոր հովանավորը ՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատն էր։ Համաժողովի շրջանակներում տեղի է ունեցել եռակողմ հուշագրի ստորագրում Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության, Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի և Երևանի պետական համալսարանի միջև: Փաստաթղթի համաձայն, կողմերը պարտավորվում են միավորել իրենց ջանքերը օգտակար հանածոների արդյունահանման, հիդրոերկրաբանական և այլ գիտահետազոտական աշխատանքների ոլորտում ՝ համատեղ նախագծերի իրականացման նպատակով:

Համաժողովի ծրագիրը բաղկացած էր զեկույցներից, պանելային քննարկումներից, հարցազրույցներից, Հայաստանի հանքարդյունաբերության պատմության մասին ինտերակտիվ ֆիլմերի դիտումներից:

 "Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ" ՓԲԸ-ն (Zangezur Copper Molybdenum Combine CJSC) Հայաստանի խոշորագույն հանքարդյունաբերական ընկերությունն է: Կոմբինատը շահագործում է Քաջարանի պղնձամոլիբդենային հանքավայրը։ Կոմբինատի հանքաքարով ապահովվածությունը կազմում է շուրջ 150 տարի ։ Կոմբինատը թողարկում է մոլիբդենի և պղնձի խտանյութեր։ Մոլիբդենի խտանյութը պարունակում է 50% մոլիբդեն, պղնձի խտանյութում պղնձի պարունակությունը 15% - ից ցածր չէ: Կոմբինատը վերամշակում է մինչև 25 մլն տոննա պղինձ - մոլիբդենային հանքաքար և մշակում է ներդրումային ծրագիր ՝ արտադրությունը մինչև 40 մլն ավելացնելու համար։

ԶՊՄԿ-ն երրորդ տարին անընդմեջ գլխավորում է Հայաստանի խոշոր հարկատուների ցանկը ։ Մասնավորապես, 2024թ. առաջին կիսամյակում ձեռնարկությունը պետական գանձարան է ուղղել ավելի քան 64 մլրդ դրամ, ինչը 83,9% - ով գերազանցում է մեկ տարվա վաղեմության ցուցանիշը։ Ընկերությունն առաջինն է երկրում, որը մշակել և հանրությանը ներկայացրել է լիարժեք ESG հաշվետվություն՝ կայուն զարգացման և սոցիալական պատասխանատվության ռազմավարության շրջանակում: