Ռոսատոմ. Մենք շարժվում ենք հետագայում Հայկական ԱԷԿ-ի անվտանգության միջազգային նորմերի հասնելու ուղղությամբ.

Արմինֆո. Հայկական ատոմային էլեկտրակայանում (ՀԱԷԿ) շարունակվում է թիվ 2 էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման երկրորդ ծրագրի իրականացումը: Դրա նրբությունների եւ առաջին ծրագրից տարբերությունների մասին ԱրմԻնֆո-ի թղթակիցը զրուցել է "Ռոսատոմ Սերվիս" ԲԸ համալիր նախագծերի կառավարման վարչության պետ Յուրի Սվիրիդենկոյի հետ:

- ՀԱԷԿ-ում շարունակվում է թիվ 2 էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման երկրորդ ծրագրի իրականացումը: Ի՞նչ է նախատեսվում իրականացնել այդ ծրագրի շրջանակում, և ինչո՞վ է այն տարբերվում առաջինից:

- Այստեղ պետք է նկատի ունենալ մի քանի ասպեկտ։ Նախ, եթե առաջին ծրագրի ընթացքում մենք պատասխանատու էինք ամբողջ երկարաձգման համար՝ ընդհանուր առմամբ, ապա երկրորդ ծրագրի աշխատանքների մեծ մասի համար պատասխանատու է Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը։ Մեր պատասխանատվության գոտին ներառում է մի միջոցառումների համալիր, որն ընդգրկում է նախագծի աշխատանքների ողջ ծավալի մեկ երրորդը: Մեր հայ գործընկերներն իրենց վրա են վերցրել աշխատանքների այդքան զգալի մասը և հաջողությամբ իրականացնում են այն։

Երկրորդ՝ երկարաձգման նախագծի ողջ աշխատանքը գրված է "Հայկական ԱԷԿ-ի թիվ 2 էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի կրկնակի երկարաձգման ծրագրում"։ Այդ փաստաթուղթը հաստատվել է նախորդ տարի ՀՀ կառավարության կողմից, և դրա հիման վրա կառուցվում է հիմնական բազան, որի շրջանակում էլ տարվում է ընթացիկ աշխատանքը: Մեր աշխատանքների շրջանակը ներառում է տարբեր ուղղություններով միջոցառումների համալիր, որոնցից առանցքային է մինչև 2036 թվականը ռեակտորային կայանքի շահագործման հնարավորության վերաբերյալ հիմնավորման մշակումն ու ներկայացումը:

Սակայն հաշվարկը մենք կկատարենք մինչև 2041 թվականը։ Սա չի նշանակում, որ խնդիր է դրվում երկրորդ էներգաբլոկի շահագործման ժամկետը երկարացնել ոչ թե մինչև 2036 թվականը, այլ մինչև 2041 թվականը ։ Նման երկար հեռանկարի համար կատարվում են հաշվարկներ, իրավիճակի վերլուծություն։ Բոլոր ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզ կդառնա կայանի շահագործման որոշակի ժամկետը։

Մենք նաև պատասխանատվություն ենք կրում անվտանգության համակարգերի հետագա արդիականացման համար։ Մենք անցնելու ենք նախագծային վթարների նոր սպեկտրի իրականացմանը. դրանք այն հավանական վթարներն են, որոնք պետք է նախատեսվեն անվտանգության համակարգերում: Նման միջոցառումների նպատակն է բացառել անբարենպաստ հետևանքների ամեն մի հնարավորություն:

Մասնավորապես, 200 մմ տրամագծով խողովակի խզվածքի դեպքում անվտանգության համակարգը պետք է աշխատի, ինչը թույլ կտա խուսափել ցանկացած ռիսկերից։ Մենք նպատակաուղղված ենք անվտանգության բարձրացմանը և կայանի բլոկի հետագա մոտեցմանը անվտանգության միջազգային նորմերին։

Մենք նաև ստանձնել ենք ատոմակայանի հրդեհային անվտանգության բարձրացման, օժանդակ գլխավոր շրջանառու պոմպերի համակարգերի արդիականացման խնդիրները, որոնք ապահովում են վառելիքից ջերմության հեռացումը, այն գոլորշու վերածումը և տուրբոգեներատոր տեղափոխելը։ Կան մի շարք այլ, ավելի փոքր խնդիրներ:

Մենք նաև սկսել ենք իրականացնել նյութագիտական հետազոտություններ, քանի որ կայանը շահագործվելու է իր ժամկետից դուրս բավական երկար ժամանակ, և այդ պատճառով իրականացվում է ռեակտորի կորպուսի մետաղի վերահսկման աշխատանք: Այդ նպատակների համար մշակվել և պատրաստվել են ռեակտորի կորպուսի մետաղի հատուկ նմուշներ, որոնց օգտագործմամբ այս տարվանից ամեն տարի ուսումնասիրություններ են իրականացվելու մետաղի հատկությունների փոփոխությունների վերաբերյալ: Ընդ որում, կորպուսը չի գործարկվելու. անմիջապես դրա կողքին կտեղադրվի նմանատիպ մետաղից պատրաստված նմուշ, որը լաբորատորիայում փորձարկումներ կանցնի մետաղի հատկությունների վատթարացման առկայությունը սստուգելու համար: Փորձարկման արդյունքում կլուծվի ամբողջ բլոկի շահագործումը շարունակելու հնարավորության հարցը։ Նման ծրագիր արդեն գոյություն ունի և կգործի մինչև 2028 թվականը։ Այդ ժամկետը լրանալուց հետո շահագործման մնացած ժամանակահատվածի համար կպահանջվի նոր ծրագիր:

- Դուք հիշատակեցիք, որ "Ռոսատոմ Սերվիս"-ը կայանում իրականացնելու է շուրջ 23 միջոցառում։ Իսկ քանի՞ համանման միջոցառում կանցկացնի հայկական կողմը։

- Ինձ համար հիմա դժվար է պատասխանել այդ հարցին, բայց կարող եմ ներկայացնել իրավիճակը դրամական արտահայտությամբ։ Հայաստանի կառավարությունը կրկնակի երկարաձգման ողջ ծրագրի համար հատկացրել է 165 մլն դոլար, մեր պատասխանատվության գոտում կնքվել են 57,5 մլն դոլարի շրջանակային պայմանագրեր: Մնացած ծավալը ՀԱԷԿ-ն իրացնում է ինքնուրույն:

- Հայաստանի բնակչության շրջանում որոշակի զգուշավորություն կա հզոր ատոմային բլոկի կառուցման վերաբերյալ։ Կարծիք կա փոքր միջուկային մոդուլային էլեկտրակայաններ կառուցելու անհրաժեշտության մասին, քանի որ դրանք, իբր, վտանգ չեն ներկայացնում բնակչության համար։ Ի՞նչ եք մտածում այդ մասին:

- Գոյություն ունեցող կանոնների տեսանկյունից պետք է նշեմ, որ թե փոքր, թե մեծ ատոմային բլոկներն ունեն անվտանգության միևնույն տարրերը, քանի որ և այստեղ, և այնտեղ խոսքը վերաբերում է թարմ և աշխատած միջուկային վառելիքի, ռադիոակտիվ թափոնների հետ վարվելուն, որոնք պահանջում են հատուկ պահեստավորում, փոխադրում և վերամշակում, որոնք բացառում են շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը:

Ողջ հարցնը օգտագործվող տեխնոլոգիաների մշակումն է։ Այսօրվա դրությամբ "Ռոսատոմ" պետկորպորացիան ունի փոքր մոդուլային ռեակտորների վերաբերյալ ռեֆերենցիաներ, ինչի վկայությունն են Պեւեկի լողացող ԱԷԿ-ը, Յակուտիայում կառուցվող փոքր ԱԷԿ-ը եւ Ուզբեկստանում փոքր հզորության ԱԷԿ-ի կառուցման վերաբերյալ Ռոսատոմի ՝ աշխարհում առաջին արտահանման պայմանագիրը: Ահա, գործնականում, ՓՄՌ-ով բոլոր ատոմակայանները, որոնք կան աշխարհում, չհաշված ռուսական սառցահատները, որոնք օգտագործում են նման ռեակտորներ։

Այլ կերպ ասած՝ Ռուսաստանում կուտակվել է ՓՄՌ հետ աշխատանքի վիթխարի եզակի թորձ աշխարհի համար. այլ օրինակները երկրի սահմաններից դուրս, բացառությամբ Չինաստանի, գտնվում են կամ դիզայն-նախագծերի մակարդակում, կամ նախագծման լիցենզիաների ստացման փուլում:

Շնորհակալություն հարցազրույցի համար: