Կառավարությունը հաստատել է ՀՀ 2026-2028 թթ. պետական միջնաժամկետ ծախսերի ծրագիրը. ապագայի կանխատեսումը թվերով

Արմինֆո.  2025 թվականին ընթացիկ տնտեսական զարգացումների, Սոթքի հանքի անխափան աշխատանքի, ինչպես նաև Ամուլսարի հանքավայրի վերագործարկման և կառուցվածքային բարեփոխումների պահպանման դեպքում Հայաստանում տնտեսական աճը կկազմի մոտ 5,1%, իսկ միջնաժամկետ հեռանկարում միջին աճը կլինի 5,3%: Այդ մասին ասվում է կառավարության հունիսի 5-ի հերթական նիստում հաստատված 2026-2028 թվականների միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրում ։

Մասնավորապես, ինչպես ասվում է փաստաթղթում, 2026 թվին սպասվում Է ՀՆԱ-ի աճ 5,1 տոկոսի մակարդակում, 2027թվին՝ 5,3 տոկոսի, 2028 թվին՝ 5,2 տոկոսի, 2029 թվին և 2030 թվին՝ 5,5 տոկոսի մակարդակում ։ Դեֆլյատորը 2025 թվականին կկազմի 2,5 տոկոս, իսկ հաջորդ տարիներին ՝ 3 տոկոս (մինչև 2030 թվականը ներառյալ)։

Անվանական ՀՆԱ-ն, ինչպես սպասվում է, 2025 թվականին կկազմի 10 976,1 մլրդ դրամ, ինչը 84 մլրդ դրամով ավելի է 2025 թվականի պետական բյուջեում նախատեսված ցուցանիշից ։ Իսկ միջնաժամկետ հեռանկարում անվանական ՀՆԱ-ն կաճի միջինը 8,5 տոկոսով ՝ 2030 թվականին կազմելով 16 488,6 մլրդ դրամ (2026 թվականին ՝ 11 տրլն 887 մլրդ դրամ, 2027 թվականին ՝ 12 տրլն 893 մլրդ դրամ և 2028 թվականի արդյունքներով ՝ 13 տրլն 976 մլրդ դրամ)։

Տնտեսական ակտիվության աճի տեմպերի դանդաղման և վերաարտահանման դերի նվազման պայմաններում 2025 թվականին ակնկալվում է արտահանման և ներմուծման էական կրճատում (համապատասխանաբար՝ 36,6 և 33,5 տոկոս անկում) ։ Իսկ բացասական առևտրային հաշվեկշռի և ծառայությունների դրական հաշվեկշռի վատթարացման պատճառով 2025 թվականին ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը կշարունակի աճել մինչև ՀՆԱ-ի 5% - ը ։ Միջնաժամկետ հեռանկարում ՝ 2022-2024թթ. ձևավորված դրական գործոնների համահարթեցման պայմաններում:.. ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը կայունանում է երկարաժամկետ հավասարակշռության մակարդակի մոտ, պայմանով, որ չեզոքացվի առաջացած դրական գործոնների ազդեցությունը:

Միջնաժամկետ հեռանկարի սկզբում, պետական բյուջեի և պարտքի դեֆիցիտի որոշակի աճից հետո, հրատապ կարիքների համար "նախնական" ռեսուրսների ձևավորման և կառուցվածքային բարեփոխումների պայմաններում, հարկաբյուջետային քաղաքականությունն ուղղված կլինի հարկաբյուջետային համախմբման իրականացմանը, որը կուղեկցվի ծախսերի կառուցվածքի բարելավմամբ:

Զուտ փոխառու միջոցների հաշվին բյուջեի դեֆիցիտի ֆինանսավորումը 2025-ին սպասվում է 635,7 մլրդ դրամ (2024 - ի 399,9 մլրդ դրամի դիմաց), 591,5 մլրդ դրամ ՝ 2026 - ին, 517,5 մլրդ դրամ ՝ 2027 - ին և 534,5 մլրդ դրամ ՝ 2028-ին ։

2026-2028 թվականներին կառավարության պարտքը կհասնի 54-55% - ի, որից հետո բյուջեի դեֆիցիտի մշտական կրճատման արդյունքում 2030 թվականին կմոտենա 50%-ի (ՀՆԱ-ի 48% - ը ՝ 2024 թվականի արդյունքներով, 52,6%-ը ՝ 2025 թվականի ավարտին, 54,6% - ը ՝ 2026 թվականի արդյունքներով, 54%-ը ՝ 2027 թվականի արդյունքներով և 55,4% - ը ՝ 2028 թվականին)։ Ըստ ծրագրի ՝ ազգային արժույթով ներգրավված պարտքի մասնաբաժինը կառավարության պարտքի կառուցվածքում 2025 թվականի արդյունքներով կկազմի 48% (2024 թվականի վերջին ՝ 50,8%), նույնքան կլինի 2026-ին, իսկ 2027-ին և 2028-ին ՝ համապատասխանաբար 48,1 և 47,3% ։ Ներքին պարտքը 2024 թվականի արդյունքներով 51,8%-ից ընթացիկ տարում կկրճատվի մինչև 50%, այնուհետև 2026-2028 թվականներին ՝ 49,7%, 49,3% և 48,1%:

Հայաստանի կառավարության պարտքի գծով վճարումները միջնաժամկետ հեռանկարում ավելանում են և 2028 թվականին հասնում են 1,202 մլրդ դրամի (2025-ի 1,108 մլրդ դրամից)։

Ֆիսկալ համախմբումը կիրականացվի ընթացիկ ծախսերի օպտիմալացման և դրանց արդյունավետության բարձրացման համատեքստում ՝ ՀՆԱ-ում դրանց դերի որոշակի անկմամբ, որը կուղեկցվի զսպող ֆիսկալ խթանմամբ միջնաժամկետ հեռանկարի սկզբում, իսկ միջնաժամկետ հեռանկարի վերջում ֆիսկալ քաղաքականության դիրքորոշումը կվերադառնա չեզոք ՝ համախառն պահանջարկի վրա դրա ազդեցության տեսանկյունից ՝ միաժամանակ դրական ազդեցություն ունենալով տնտեսության ներուժի վրա ամբողջ հորիզոնում: Ընդհանուր առմամբ, ֆիսկալ քաղաքականության համար առաջնային է առկա ռեսուրսների առավել արդյունավետ օգտագործումը և ռիսկերի կառավարման հնարավորությունների ձևավորումը, ինչը աճի ներուժի մեծացման հետ մեկտեղ պետք է երաշխավորի երկարաժամկետ հեռանկարում ֆիսկալ կայունությունը:

2025 թվականին միջին գնաճը սպասվում է 2,5% - ի չափով, այնուհետև կմոտենա 3% թիրախային ցուցանիշին և միջնաժամկետ հեռանկարում կկայունանա դրան մոտ։ Մշտապես հետևելով տնտեսության զարգացման սցենարներին ՝ Կենտրոնական բանկը համապատասխան միջոցներ կձեռնարկի միջնաժամկետ հեռանկարում գնաճի 3% մակարդակի և գնային կայունության ապահովման համար:

Միջնաժամկետ հեռանկարում հարկային վարչարարության կատարելագործման, ստվերային տնտեսության դեմ պայքարի, ինչպես նաև հարկային քաղաքականության միջոցառումների արդյունքում ակնկալվում է ապահովել հարկ/ՀՆԱ հարաբերակցության շարունակական բարելավում ՝ 2025 թվականին՝ 0,7, 2026 թվականին՝ 0,5, և հետագա տարիներին՝ 0,2 տոկոսային կետով, ինչը միջնաժամկետ հեռանկարում հարկ/ՀՆԱ վերջնական հարաբերակցությունը մոտեցնում է գործող օրենսդրության և տնտեսական կառուցվածքի շրջանակներում հնարավորությունների արդյունավետ սահմանագծին, այն է ՝ ՀՆԱ-ի 25-26% - ը:

Միջնաժամկետ հեռանկարում 2026-2028 թվականների համար խնդիր է դրված ապահովել հարկաբյուջետային կայունությունը բյուջեի դեֆիցիտի կրճատման հաշվին ՝ աստիճանաբար այն հասցնելով ՀՆԱ - ի 2,8 տոկոսի ՝ 2025 թվականի ՀՆԱ-ի 5,5 տոկոսից (4,5 տոկոս ՝ 2026 թվականին, 3,5 տոկոս ՝ 2027 թվականին, 2,8 տոկոս ՝ 2028 թվականին, 1,8 տոկոս ՝ 2029 թվականին և 1 տոկոս ՝ 2030 թվականին) ։ Դրա համար անհրաժեշտ կլինի տարեկան ՀՆԱ-ում կրճատել բյուջետային ծախսերի մասնաբաժինը մոտ 1 տոկոսային կետով, ընդ որում, ընթացիկ ծախսերը ՀՆԱ-ում կնվազեն ֆիսկալ համախմբման իրականացման նպատակին համապատասխան, իսկ կապիտալ ծախսերը կկայունանան պատմական մակարդակից զգալիորեն բարձր մակարդակում ՝ նպաստելով ենթակառուցվածքի տնտեսական և անվտանգության ամրապնդմանը:

ՀՆԱ-ում կապիտալ ծախսերի մասնաբաժինը մինչև 2028 թվականը կկայունանա ՀՆԱ-ի 5,9%-ի միջին մակարդակում, մինչդեռ, ընթացիկ ծախսերը աստիճանաբար կնվազեն՝ 2026 թվականի 24,3% - ից մինչև 2028 թվականի ՀՆԱ-ի 22,7%: