Փորձագետ․ Հայաստանին անհրաժեշտ է մեծ հզորության ատոմային էներգաբլոկ

Արմինֆո.Հայաստանին անհրաժեշտ է մեծ հզորության ատոմային էներգաբլոկ։ Նման տեսակետ ունի քաղաքագիտության դոկտոր Վահե Դավթյանը։

Ինչպես նա նշել է 5 TV-ի հետ հարցազրույցում, ներկայումս Երևանը պաշտոնապես հայտնել է իր դիրքորոշումը Հայաստանի ատոմային էներգետիկայի ապագայի վերաբերյալ ՝ հայտարարելով փոքր մոդուլային ռեակտորներով ԱԷԿ-ի կառուցման առաջնահերթության մասին: Ընդ որում, հայկական կողմն ուսումնասիրում է հինգ երկրների հնարավորությունները, բայց բոլորի համար ակնհայտ է, որ, հիմնականում, խոսքը կարող է գնալ ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի մասին։ Ուշագրավ է, որ ամերիկյան կողմն առայժմ որևէ առաջարկ չի ներկայացրել, ի տարբերություն Ռուսաստանի, որը Երևանին է ներկայացրել 1200 Մվտ մեծ հզորությամբ ԱԷԿ-ի և "ռիթմ-200Ն"փոքր մոդուլային ԱԷԿ-ների կառուցման նախագծեր: Հայաստանին, ինչպես կարծում է քաղաքագետը, անհրաժեշտ է 600 ՄՎտ հզորությամբ բլոկ։ "Ի տարբերություն ամերիկյան փոքր մոդուլային ԱԷԿ-ի՝ ռուսական կողմի առաջարկն արդեն մասամբ փորձարկվել է և շատ լավ սեյսմակայունություն ունի ։ Խոսքը, տվյալ դեպքում, "Ռիթմ-200" տիպի ռեակտորների անալոգների մասին է, որոնք ՌԴ-ն օգտագործում է սառցահատների վրա", - նշել է փորձագետը։

Դավթյանը նշել է, որ ամերիկյան կողմը, որի ներկայացուցիչներն ապրիլին այցելել էին Հայկական ԱԷԿ, առաջարկում է նախագիծ, որն ԱՄՆ-ում կյանքի կկոչվի միայն 2031 թվականին: Ավելին, ինչպես շարունակել է փորձագետը, 1979 թվականին Տրի-Մայլ-Այլենդ-ի ատոմակայանում տեղի ունեցած վթարից հետո ԱՄՆ-ն այդ ժամանակաշրջանից ի վեր իր տարածքում ոչ մի ատոմային էներգետիկ նախագիծ չի իրականացրել։ "Որոշում կայացնելիս հայկական կողմը պետք է հաշվի առնի բոլոր հանգամանքները, ներառյալ ատոմային բլոկի տեխնիկական բնութագրերը, շինարարության փորձը, անվտանգության ռիսկերը, համատեղ գիտական դպրոցի առկայությունը, որը Հայաստանը կուտակել է խորհրդային տարիներից։ Ի վերջո, ատոմային էներգետիկան սկսվում է կրթությունից եւ գիտական դպրոցի ձեւավորումից", - ընդգծել է փորձագետը՝ նշելով երկրում մեծ հզորության ատոմային էներգաբլոկի կառուցման անհրաժեշտությունը։ Այդ ավանդույթը պետք է պահպանել՝ չնայած Թուրքիայի բողոքներին։ Դավթյանն ընդգծել է, որ վերջերս Մոսկվայում կայացած ատոմային համաժողովում ԱԷՄԳ գլխավոր տնօրեն Ռաֆայել Գրոսին, խոսելով Հայկական ԱԷԿ-ի մասին, նշել էր, որ ՀԱԷԿ-ի գործունեությունն ու շահագործման ժամկետի երկարաձգումը լիովին տեղավորվում է ԱԷՄԳ սահմանած չափորոշիչների մեջ և լիովին անվտանգ է ողջ տարածաշրջանի համար: Քաղաքագետն արձանագրել է, որ ավելի մեծ հզորության բլոկն անհրաժեշտ է Հայաստանին նաև էլեկտրաէներգիայի արտահանման համատեքստում: Միայն Իրանի հյուսիսում 3,5 - 4 հազար ՄՎտ էլեկտրաէներգիայի պակաս կա։ Իրան-Հայաստան երրորդ էլեկտրահաղորդման գծի գործարկումից հետո փոխադարձ փոխհոսքերի և էլեկտրաէներգիայի առևտրի ծավալները կարող են եռապատկվել, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է մեծ հզորությամբ ատոմակայան: Համանման իրավիճակ է դիտվում նաև Վրաստանում, որի իշխանություններն արդեն պաշտոնապես հայտարարել են մինչև 2030 թվականը էլեկտրաէներգիայի դեֆիցիտի հնարավոր առաջացման մասին։ Մինչ այդ ժամկետը կպահանջվի տարեկան 23 մլրդ կՎտ/ժամ էլեկտրաէներգիա՝ ներկայիս 13 մլրդ. կՎտ/ժամի դիմաց։ Փորձագետը հույս է հայտնել, որ Հայաստան-Վրաստան չորրորդ էլեկտրահաղորդման գծի կառուցման համար երկրի իշխանությունների հայտարարած մրցույթը բարեհաջող արդյունք կունենա: Այդ նախագծերի իրականացումը, ինչպես նշել է Դավթյանը, թույլ կտա Հայաստանին լիարժեք ինտեգրվել "Հյուսիս-Հարավ" էներգետիկ միջանցքին։

Վահե Դավթյանն անդրադարձել է նաև ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությանը, թե արևային էլեկտրակայանների հաշվին Հայաստանում կառուցվել է մեծ հզորությամբ երկու ԱԷԿ: Ինչպես նշել է քաղաքագետը, կարելի է նաև երեք ատոմակայանի հզորություններ կառուցել, բայց պետք է նկատի ունենալ դրանց արդյունավետությունը, քանի որ դրանց աշխատանքը կապված է եղանակային պայմանների հետ: Իսկ համապատասխան կուտակիչների բացակայությունը դրանք շատ ավելի պակաս արդյունավետ է դարձնում։ Ի վերջո, ինչպես ընդգծել է փորձագետը, արեւային էլեկտրակայանները կարող են ապահովել միայն երկրի ներքին կարիքները, բայց ոչ մի կերպ չլուծել արտահանման ներուժի զարգացման հարցը։