ՄՖԿ շրջանում որպես Հայաստանի հիմնական ներդրողներ հանդես են գալիս ԵԱԶԲ-ը, IFC-ն եւ EBRD-ն

Արմինֆո.Վերջին երեք տարիների ընթացքում միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների (ՄՖԿ) շրջանում որպես Հայաստանի հիմնական ներդրողներ հանդես են գալիս Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ)՝ 329 մլն դոլար ծավալով, Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան (IFC)՝ 300 մլն դոլար ծավալով, եւ Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկը (EBRD)՝ 244 մլն դոլար ծավալով:

Այդ մասին հաղորդել է ԵԱԶԲ-ի Միջազգային ֆինանսների վերլուծության կենտրոնի ղեկավար Անտոն Մալախովը ՝ ներկայացնելով ԵԱԶԲ-ի «Ներդրումներ ապագայում. Միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունների նախագծերը Եվրասիայում» նոր վերլուծական զեկույցի արդյունքները։

ԵԱԶԲ-ի փորձագետը պատմել է Հայաստանում ՄՖԿ-ի ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման վիճակի և հեռանկարների մասին: 2008 - 2024թթ. Հայաստանում ՄՖԿ-ի կողմից հաստատված ոչ ինքնիշխան գործառնությունների ծավալը կազմել է 3,7 մլրդ դոլար, որից վերջին 3 տարում՝ 1,1 մլրդ դոլար ։ Հայաստանի մասնաբաժինը եվրասիական տարածաշրջանի ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման մեջ 2,3% - ից (2008-2010թթ.) ավելացել է մինչև 7,0% (2022-2024թթ.)։ Հայաստանը տարածաշրջանում ստացած ֆինանսավորման ծավալով առաջատար 5 երկրների թվում է։

Նրա ասելով՝ Հայաստանում ՄՖԿ-ների ներդրումների համար առաջնային ճյուղը ֆինանսական հատվածն է (58%): Մյուս կարևոր ուղղություններն են հանքարդյունաբերությունը, հեռահաղորդակցությունը, հիդրոէներգետիկան, արևային էներգետիկան, գյուղատնտեսությունը։

Փորձագետը նշել է, որ ՄՖԿ-ների կողմից Հայաստանի նկատմամբ հետաքրքրությունն աճում է։ 17 տարվա ընթացքում ոչ ինքնիշխան նախագծերի միջին տարեկան ծավալներն աճել են 4 անգամ։ Սա վկայում է երկրի տնտեսության աճի երկարաժամկետ հեռանկարների նկատմամբ զարգացման ինստիտուտների բարձր վստահության մասին։

Ինչպես նշվում է զեկույցում, ընդհանուր առմամբ, 2008-2024թթ. Հավանության արժանացած ոչ ինքնիշխան գործարքների ծավալները Հայաստանում կազմել են 3,7 մլրդ դոլար։

Հայաստանում ֆինանսավորման միջին տարեկան ծավալն ավելացել է 3,5 անգամ՝ 2008-2010թթ. 108 մլն դոլարից՝ մինչև 383 մլն դոլար 2022-2024թթ.

Նշենք, որ վերջին տարիներին Հայաստանում խոշոր ներդրումներ են կատարել նաև Եվրոպական ներդրումային բանկը (ԵՆԲ), որի ոչ սուվերեն ֆինանսավորման ծավալը կազմել է 217 մլն դոլար: Մյուս ՄՖԿ-ներն ավելի պասիվ են: Այսպես, Ասիական զարգացման բանկը Հայաստանի տնտեսության մեջ ներդրել է ընդամենը մոտ 30 մլն դոլար՝ 4 անգամ պակաս, քան Ադրբեջանի, և 3 անգամ ավելի քիչ, քան Վրաստանի տնտեսություններում։ Ենթակառուցվածքային ներդրումների ասիական բանկը (AIIB), գործնականում, չի աշխատում Հայաստանի ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման ոլորտում, թեեւ նրա ներդրումները Ադրբեջանի եւ Վրաստանի տնտեսություններում բավականին տպավորիչ են, համապատասխանաբար, 170 մլն դոլար եւ 30 մլն դոլար: Հայաստանում բավականին պասիվ է Առևտրի և զարգացման սևծովյան բանկը (BSTDB), որի ներդրումները կազմել են ընդամենը 10 մլն դոլար: ՕՊԵԿ հիմնադրամը ևս այս տարիների ընթացքում (2022-2024 թթ.) ներդրել է ընդամենը 10 մլն դոլար:

Ներդրումային երաշխիքների միջազգային գործակալությունը ևս չի աշխատում Հայաստանում՝ ունենալով լավ պորտֆել Վրաստանում (36 մլն դոլար):

Զեկույցի համաձայն, ՄՖԿ-ների կողմից Հարավային Կովկասում վերջին տարիների խոշորագույն նախագծերից մեկը հանդիսանում է հայկական Ամերիաբանկին IFC-ի 250 մլն դոլարի ներդրումային վարկը, որը հավանության է արժանացել 2024 թվականին՝ մանր, փոքր եւ միջին ձեռնարկություններին վարկեր տրամադրելու համար ՝ կլիմայական ֆինանսավորման նախագծերի 50% - ի վարկավորման պայմանով:

Նշենք, որ 2008-2024թթ. ընթացքում եվրասիական տարածաշրջանի երկրներում ՄՖԿ-ների հաստատված ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման ընդհանուր ծավալը կազմել է 74,1 մլրդ դոլար: Ֆինանսավորման անվանական ծավալն աճել է 17,5% - ով՝ 2008-2010 թվականներին 4,6 մլրդ դոլարից մինչև 5,5 միլիարդ դոլար՝ 2022-2024թթ.։ ՄՖԿ-ների ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման իրական ծավալները ցույց են տվել բացասական դինամիկա։ Կրճատումը կազմել է 17,4 տոկոս՝ 4,6 մլրդ դոլարից մինչև 3,8 միլիարդ դոլար։ Բանկի վերլուծաբանները կարծում են, որ նվազման հիմնական պատճառներն են դոլարային գնաճի արագացումը և ֆինանսավորման անվանական աճի ցածր տեմպերը: Դիտվում է տարածաշրջանի երկրների համախառն ՀՆԱ - ի նկատմամբ ոչ ինքնիշխան ֆինանսավորման ծավալների նվազում' ՀՆԱ-ի 0,24%-ից մինչև ՀՆԱ-ի 0,19%: